- 20 -
herder van Borssele werd. Zijn tractement bedroog 800
per jaar, vrij wonen of een vergoeding voor huishuur van
200 per jaar, gratis vervoer van zijn goederen en
franco toezending van alle brieven. Bij dit laatste moet
men wel bedenken, dat onze eerste postwet pas uit lo59
stamt en er vóór die tijd -zeker in het eilandenrijke Zee
land hoge tarieven bestonden, die als regel bij aankomst
betaald moesten worden. Bovendien kunnen.we er zeker
van zijn, dat vrijwel geen predikant zoveel post ontving
als ds Budding, want ook velen die altijd lid van de
hervormde kerk gebleven zijn, correspondeerden met hem.
Het op te brengen bedrag werd over de aangesloten ge
meenten omgeslagen naar gelang van het aantal zielen.
Be bijdrage van Borssele bedroeg f 27 per kwartaal.
We gaan ons in deze plaatselijke historie niet verdie
pen in do handelingen van ds Budding in die. tijd, doch
volstaan met moe te delen, dat hij 30 januari 1839 als
leraar van de Zeeuwse gemeenten-aftrad.
De provinciale vergadering besloot 23 februari 18*1-1
ds Cornelis van der Meulen te beroepen en Goes als
woonplaats aan te wijzen, vanwaaruit hij zijn toekomstige
tien gemeenten bedienen zou. Zijn tractement, inclusief
alle emolumenten, zou 1000 bedragen. Bij die .gelegen
heid merken we, dat Borssele intussen flink gegroeid is:
deze gemeente moet voor 136 zielen 137 ?30 per jaar in
de kosten bijdragen,
Ds Vari der Meulc-n kwam in juni over en deed intrede
zonder bevestigd te zijn.
Baar een paar gemeenten, waaronder Nieuwdorp, spoedig
een eigen predikant gingen beroepen, vermf<3erde het
aantal samenwerkende kerken weldra tot acht.
Kort daarop leren we officieel iets van de gedachten-
gang van Jannis van de Luijster kennen.
In het begin van preekte de jonge ds Christiaan
Steketee uit Kieuwdorp te Groede. Ka afloop vroeg hij
om v/at preekgeld, iets dat hem daar hoogst kwalijk ge-
- 21 -
nomen werd, zodat hij o.m. te horen kreeg, dat hij hier voort
aan niet meer hoefde te komen preken. Groede was ook de
enige gemeente geweest die bezwaar gemaakt had tegen een
vast tractement voor ds'Van der Meulen. Baar wilde men nl.
met een beroep op Lukas 10 het door hen geroemde sys
teem "zonder buidel en male" (geen beurs of reiszak, vol
gens de nieuwe vertaling) toepassen. Bat voorstel was toen
door de andere gemeenten verworpen en node droeg Groede
zijn jaarlijkse verplichtingen in contanten af. AÏs er echter
een andere predikant kwam preken, zou men zelf bepalen, wat
men wilde geven. H^t was dan maar het beste, dat zo!n pre—
dikc.nt v-en "male" meebracht, want het kon goed zijn, dat hij
met een ham en/of een stuk doorregen spek naar huis kon.
Ze besloten, cteze kwestie ook nog eens op de provinciale
vergadering te Goes van 3 cpril l8*f*f ter sprake te bren
gen. Van de Luijster viel direct de "Overkanters1' bij en
beweerde namens Borssele, dat die gemeente zich aan hun
zijde plaatste. Hoewel toen meerderen begonnen te twijfelen,
wisten anderen toch met zulke tegenargumenten te komen,
dat het voorstel met grote meerderheid van stemmen verwor
pen werd.
De groti; crisis
°P.20 juni l8*f0, toen er voor de zoveelste maal gepreekt
werd in de schuur van Jannis van de Luijster, werd het"laat
ste proces-verbaal opgemaakt. Be toen nog te Rotterdam wo
nende ds Cornelis van der Meulen doopte niet minder dan
zeven kinderen, waarvan vijf woonachtig te Borssele, nl.
kinderen van Cornelis Steketee, Johannes Jonkheer, Gillis
.Bok, Jan Smallegange en Leendert Smallegange. De veldwach
ter noteert verder nog, dat Jan Steketee aan het einde
van de dienst gecollecteerd heeft.
Lnkcle maanden later werden de predikant, Van de Luijster
en de boon37-jarige ouderling, Jan.Steketee Corneliszoon,
aannemer te Borssele, ieder veroordeeld tot 100 boete
en 6,29^ kosten.
