-38-
Het rechter"plakbord" kan natuurlijk ook een afdak zijn
boven de deur de raampartij is ook afwijkend en het uit
hangbord is er pal boven.
Merkwaardig is het "fietsenrek" vóór de herberg* Dat had
meerdere functies:
-afpalen (bepalen 2) van de eigendom (die zowat tot hal
verwege de huidige Gravenstraat komt: er staan twee
tweespannen achter)
-vastzetten van losse.paarden en voor paarden en wagens,
waarvan de eigenaar 'even' een boodschap had; -
-tijdelijke opslag van goederen voor en van de bodes.
Voordat we het vergeten, willen we nog wijzen op de
fraaie ruiter-windwijzer op het huis naast de Gemeente-
herberg..
Het begrip "herberg" moeten we anders zien dan nu*
Het was een gebouw (terrein), waar men het heir (=heer=
leger) kon bergen (onderbrengen). Zowat te vergelijken
met een kazerne. Belangrijk was de verzorging van de
(leger)paarden. Er hoorde bij een herberg een stal-,-
weide en stalknechten. Het woord voor 'stalknecht1
was 'maarschalk' (Oppermaarschalk van de Koningin;
rijdt pal vóór of achter de Gouden Koets.) Van het
woord 'maarschalk' stamt ook 'maréchaussêeaf.
Voor mens en dier was er in de herberg eten en drinken.
Vandaar, dat het woord 'herberg' een geheel andere be
gripsinhoud kreeg. Daarom ook stond op de Zuidbevelandse
herbergen tot de Tweede Wereldoorlog de (eigenlijk over
bodige) aanduiding "Afspanning"Een afspanning wasde
mogelijkheid tot opstallen van paarden, die in de stal
ook gevoerd werden, en de mogelijkheid tot parkeren van
rijtuigen
De afspanning bij de Gemeenteherberg van 's-Gravenpolder
was links buiten de prent; vermoedelijk hoorde het gebouw
met (l6)64 erop, ook op een of andere wijze bij de Gemeen
teherberg.
In de gemeenteherberg kwam de gemeenteraad in vergade
ring bijeen en hier werd ook rechtgesproken. Dat was in
-29-
algemeen zo niet alleen te s-Gravenpolder
De rechtspraak betrof alleen geringe vergrijpen, zoals
diefstal, ruzie en vechtpartijen, waarbij geen bloed vloei
de. Voor zwaardere vergrijpen was men op Het Hof van Zee
land te Middelburg aangewezen.
In de middeleeuwen werd rechtgesproken in de kerk.
Uit Frankrijk kwam in de 15eeuw het gebruik, recht to
spreken op een afgezet deel van het kerkplein de toe
gang tot dit pleindeel werd gemarkeerd met stenen leeuw
tjes. Daarnaar werd deze rechtspraak "infer leonis" (tus
sen de leeuwen) genoemd» Dit is tot de Franse Revolutie
bijv. gedaan in Lyon (naam l) en in Poitiers.
Of de leeuwtjes vóór de kerk in Driewegen hiermee ook iets
te maken hebben, is ons onbekend. Ook Baarland heeft
leeuwtjes aan de ingang van het kerkemuurtje in het zuid
oosten gehad. Het zouden de leeuwtjes zijn, die nu bij de
Vate aldaar staan.
Rechtspraak in de open lucht werd later gevolgd door
rechtspraak in een geschikte ruimte nabij de kerk wel
licht omdat de eedsaflegging nog in de kerk geschiedde.
Zó werd de gemeenteherberg rechthuis.
Pas* heel laat wordt de gemeenteherberg gemeentehuis.
In 's-Gravehpölder heeft men de gemeenteherberg verlaten
rond 1750; men bouwde toen een groot huis tegenover de
Bosseweide (la 2 huizen buiten de tekening naar links)
en dat werd het gemeentehuis.
Hoedekenskerke sloot de herberg als drank- en eethuis en
richtte het gebouw in als gemeentehuis vermoedelijk
pas rond l8lj5.
Baarland behield de combinatie in herberg "De Beer" (van
wege het Baarlanöse gemeentewapen aldus genaamd)"tot de
fatale brand van 15 juli 1882. De vlaskoopman, W. Nugte-
ren, die aldaar in verband met het Tiendenverhuren lo
geerde, kwam in de vlammen om. Nimmer bewezen werd, dat
hij eerst vermoord en beroofd was, waarna men de brand
stak in het ""gebouw. Baar lands gemeente-archief verbrandde
toen totaal. "De Beer" stond, waar nadien het gemeente
huis herbouwd werd; het bekende gemeentehuis, waar twee
