- 34 -
(De originele bladspiegel u/as 18 x 11,5 cm; er is heel
luat geknipt en geplakt voor deze herdruk. Het gevolg
is, dat de noten soms op de volgende pagina te vinden
zijn.)
l/LISSINGEN D.C.W. DOBSE
VERDWENEN MOLENS V/ AN WERE LD IN GE
Over de molens van Wemeldinge is al genoeg geschreven;
het is overbodig om het bekende te herhalen. Raar van de
verdwenen molens is nog wel een en ander te vertellen.
Er wordt in 1482 geen melding gemaakt van een molen te
Wemeldinge, maar wel van de zoon van dé molenaar. Dacob
Loyszoon en Willem Heynricxzoon, parochianen van Wemel
dinge oorkonden, dat Anthonis Danszoon, raad en rentmees
ter van Bewester Schelt voor 2 pond gr. Vis. heeft gecom
penseerd wegens een vredebreuk door Willem Claeys, zoün
van den molenaar, gepleegd (1482, 2 aug.). Er was dus in
Wemeldinge een molenaar en een molen.
In een oorkonde over de verkoop van tienden in Wemel
dinge, opgemaakt vóór 1550, ten behoeve van Cornelis
Boem, ambachtsheer van Wemeldinge, overleden 15 november
1550, worden genoemd: "dije thijenden vande Oesthouck
beginnende lancs den weghe loopende achter Cornelis Cor
nelis Dansz. na doestmueleAls er een Oostmolen was,
mogen we dan ook een Westmolen veronderstellen?
In de kerkerekening van 1596 is Dan Huijsz. pachter van
een stuk land bij de Cats meule, groot 200 roeden; verder
nog 200 roeden er vlak naast en allebei gelegen in de hoek
daar de kerke in staat in het Lampeland. Dit Lampeland
land ligt in het zuiden van "de houck daer de kereke in
staet
Darenlang worden deze percelen met dezelfde aanduiding
verpacht. In 1648 is Christiaen Foortsen nog pachter in
den houck daer de kereke in staet bij de mole. Raar in de
kerkerekening van 1653 wordt de molen niet meer genoemd
- 35 -
en zijn de twee keer 200 roeden samengevoegd tot 400 roe
den en als één stuk verpacht. De molen kan in deze tijd
verdwenen zijn.
De Cats molen zal genoemd zijn naar de heren Van Cats, die
in een groot gedeelte van de parochie Wemeldinge heerlijke
rechten uitoefenden. Eén van die rechten was het wind-
recht: men was verplicht om zijn koren uitsluitend op deze
molen te laten malen. Donkheer Dan Pieters van Cats onder
tekende omstreeks 1600 met ce mede-ambachtsheren David
Dansz. Schoudee en Geert Adriaensz. Rijn de kerkerekenin-
gen.
Namen van -molenaars kunnen we ook noemen.
In de kerkerekening. van 1617 lezen we dat Hendrik Dansen,
molenaar, ten openbaeren uijtroepe heeft gehuert de onder
vruchten van het kerekhoff, present de kerekmeesters tot
Catarijne 1618 (=25 nov.).
Het doopboek vermeldt dat op 12 februarie 1634 werd
gedoopt Cornelis, zoon van Pauwels de molenaar. Peter was
de molenaar van Capelle; meter Francijne Clais Weijns.
Deze Pauwels Pierssen paste niet zo goed op; volgens de
kerkeraads acta werd hem "ongerechtigheid nagegeven"; hij
moest zich onthouden van het H. Avondmaal (23-3-1649).
Een ouderling zou hem aanspreken, maar in het "omgaen",
was hij niet thuis, "sijnde op de meulen te Dierseke". (Er
stond in de notulen "Bieselinge"maar dat is doorge
streept.) Op de kerkeraadsvergadering van 7 oktober 1650
werd besloten om Ysack van Exem en zijn vrouw aan te spre
ken over eenighe leveringe van nagels ende slijpen van
ijsers voor de molen op de dach des Heeren ende haer die
saecke te geven op haer gemoet alsoo sij seijden dat de
molenaer haer hadde wijs gemaeckt dat het nootsaeckelick
was." Ysack van Exem was 24 mei 1649 nog wel tot
ouderling gekozen!
Aan de Catsmeule herinnert nu nog de naam Reulweegje,
nu Roolweg; het loopt van de Wemeldingse Zandweg naar de
Raalkote. Of de naam Raalkote er mee te maken heeft, is
twijfelachtig. In de veertiende eeuw komt de eigennaam
Raelcote al voor in Kapelle.
De aanduiding van een perceel in de kerkboek als "bij de
oude meule" komt in een koopacte van een eeuw later nog
