Landschapsbouw op Walcheren
DOORJ. W. BOSCH
Inleiding
Het eiland Walcheren neemt in de geschiedenis van de zo geheten land
schapsbouw een bijzondere plaats in. De bakermat ervan ligt namelijk op
Walcheren.
Het woord „landschapsbouw" wordt in Nederland pas na de oorlog gebruikt en is
in feite direct verbonden met de grote (her)inrichtingsprojecten in Zuid-West
Nederland, die als gevolg van de ramp in 1953 en het hierop volgende Deltaplan
tot stand zijn gekomen. Voorafgaand aan deze projectenis echter op Walcheren al
een herverkaveling uitgevoerd, noodzakelijk vanwege de inundatie van het eiland
door de geallieerden in het voorlaatste oorlogsjaar.
Landschapsbouw in Nederland is vooral verbonden met het Staatsbosbeheer, de
naam van het desbetreffende onderdeel van de dienst luidt tot 1963 de afdeling
landschapsverzorging. Als gevolg van de steeds groter wordende schaal van de
projecten en de veranderende planningsinzichten is sinds dat jaar sprake van een
apart dienstvak landschapsbouw. Het dienstvak is zich steeds meer gaan bezig
houden met de integrale planning en het ontwerp van het landelijk gebied en
levert waar nodig, naast de inbreng in landinrichtingsverband, ook een bijdrage
aan de normale planologische procedures. In dit artikel wordt ingegaan op de
betekenis van de landschapsbouw voor het eiland Walcheren.
De vroegste sporen van landschapsbouw
Het meest ingrijpende werk aan de landbouw is de ontginning van het land zelf
geweest, mogelijk geworden na het permanent droogvallen van het eiland als het
gevolg van de bedijkingen, die vanaf omstreeks 1100 hebben plaatsgevonden. Ver
voordat de woorden landschapsbouw en planologie zijn uitgevonden heeft men
zich op Walcheren (en overigens daar niet alleen) al met het bouwen aan het
landschap bezig gehouden.
Niet gehinderd door ingewikkelde procedures worden met name in de 17e en 18e
eeuw een groot aantal buitenplaatsen gebouwd. In een relatief korte tijd verandert
daardoor de verschijningsvorm van het landschap op verbluffende wijze. Eén van
de meeste wezenlijke kenmerken van het landschap is dat het aan verandering
onderhevig is. Zo snel als het kaartbeeld verandert als gevolg van de aanleg van de
82
