Of dit den toestand in Zuid-Beveland in het algemeen teekent, beoordeelen wij daarom niet,
wel dat er zulke toestanden bestaan. Dit bericht gewerd ons van Nieuwdorp. Op andere plaatsen is
het loon ook niet veel beter. Kapelle-Biezelinge
en omliggende dorpen 's zomers 7,~ tot 9,--, 's winters 6,~ tot 7,50 Wilhelminadorp in
't voorjaar 110 a 1,20, 's zomers1,50 a 1,60 W olfaartsdijk 0,90 a 1in den winter, in den
zomer 1,20 tot/1,50 Baarland/1,- a 1,20 in den winter, in den zomer/1,50 Krabbendijke,
Rilland-Bath en Waarde 1,~ tot1,50.
Met aangenomen werk wordt er meer verdiend, maar dat heeft ook groote schaduwzijden,
daar komen wij straks op terug.
Dat alzo een arbeider, die ternauwernood van zijn arbeid kan leven en het met een slechte
voeding moet doen, niet met voldoende krachtsinspanning zijn werk kan verrichten, laat zich
begrijpen. Dat de patroon hiervan de nadeelige gevolgen ondervindt is zeker, al wordt dit nog te
weinig door hen ingezien. Het pleit niet voor de arbeiders als zij redeneeren, we hebben toch maar
1we behoeven niet zooveel te doen. Maar de praktijk leert dat in het aangenomen werk meer
wordt gepresteerd. Ook sommige berichten wijzen erop. In bepaalde gedeelten vooral, maar over
't algemeen komt overal in Zeeland het aangenomen werk voor, omdat het spoediger klaar is. Dan
worden volgens opgaven wel loonen van1,75,/ 2,-- a/ 2,50 verdiend. Maar daar staat tegenover
dat hier alles afhangt of het druk isvan weer of wind. De arbeider kan eerder de dupe dan
gelukkige zijn. Daarom zeggen de door enkelen genoemde cijfers, hoeveel soms wel verdiend
wordt, o zoo weinig. Het zijn altijd uitzonderingen waar bij het vaststellen van het loon die niet als
maatstaf mogen worden gebruikt. Daarbij worden meestal twee dingen vergetenle, dat het een
betrekkelijk korten tijd is en 2e, dat te veel van de arbeidskracht wordt gevergd, al wordt het
gedaan.
Zien we nu eens naar Schouwen en Tholen. Daar bestaan twee categori[e]ën van arbeiders,
gewone en paardenknechts, die verdienen ongeveer/420,— per jaar, ook de gewone landarbeiders
verdienen daar ongeveer300,- tot325,-.
Wat Tholen betreft kan hetzelfde worden gezegd, al kregen we geen enkele inlichting.
In het vierde district varieeren de loonen van 1,~ tot 1,25 de vrouw verdient/0,75, dan
zijn al de emolumenten daar bij gerekend en zijn de hoogste loonen.
In het vijfde district2 in Januari f7,-- a 7,50, Febr. idem, Maart 5,— a/ 6,25, April idem, Mei
en Juni 7,— a 7,50 enz. ook enkele maanden waarin hooger loon verdiend wordt 8,—,/ 9,— en
10,-, deze echter worden behaald in aangenomen werk.
Zoo ziet men dat de loonen over het algemeen te laag zijn en een treurig verschijnsel moet het
worden genoemd dat juist de groote gezinnen zoolang de kinderen klein zijn onder den druk der
lage loonen en hooger loon naarmate het kindertal toeneemt, hoegenaamd niet voorkomt.
Dat de arbeider recht heeft op een voldoend loon voor levensonderhoud, wordt niet
bemerkt. Wel komt de patroon hem in veel dingen tegemoet buiten het loon, door dit of dat te
krijgen, maar men voelt dat zulks de arbeider in een slaafsche verhouding brengt en zulke gekregen
dingen bij een of ander verschil zoo makkelijk worden ingetrokken. Bestaat er wel een
rechtspositie voor den landarbeider
De beste onafhankelijke aanvulling van loon is nog het in bezit nemen van een stukje grond, al
moet daarbij al de vrije tijd worden opgeofferd, en omdat loonsverhoging in 't algemeen dikwerf
niet verkregen wordt dan na veel strijd en tallooze onaangenaamheden voor den arbeiderdit
echter bewaart hem voor volslagen armoede, al is het geen middel waarmee we dwepen.
Hiermee zijn we aan het einde van ons rapport gekomen. We hebben getracht zoo objectief
mogelijk te zijn Thans rest ons 3e punt, nl.
III. Condusiën en wenken
Onze conclusiën zijn in 't kort saam gevat deze
1. De loonstandaard der landarbeiders is in Zeeland dooreengenomen te laag. 2. Dat er,
2. Dat er niettegenstaande de lage loonen, betrekkelijk gunstige toestanden gevonden worden,
vindt zijn oorzaak in bijkomstige omstandigheden.
3. De zekere welvaart in vele arbeidersgezinnen komt veelal door het in bezit hebben van een
stukje grond, het uit werken gaan van de vrouw, de mede-arbeid der kinderen of doordat een
gezin uit slechts twee personen bestaat.
86