geslagen (27). Onder Serooskerke vinden we de veldnaam 't Kallesiestik. die enigszins
aarzelend met kasseien in verband wordt gebracht (28). Dit laatste lijkt mij niet zo waar
schijnlijk. De overloper noemt ter plaatse het land genamt Calis hoffstede (29). In het ma
teriaal dat P.L. Tack uit de overlopers heeft geëxcerpeerd, komen wij deze naam ook te
gen als Carolis hofstede (30). Daar moet dus ooit een boerderij gestaan hebben. Het is al
leen niet helemaal zeker waar deze zijn naam aan te danken heeft. Mocht het bepalend
element inderdaad Calis- zijn geweest, dan valt uit deze voormalige boerderijnaam nog
iets op te maken over de sociale status van degene waarnaar hij was genoemd. Hoewel
Calis vroeger een Zeeuwse familienaam is geweest, lijkt het me minder waarschijnlijk dat
we daar in dit geval mee te maken hebben. Dergelijke samenstellingen krijgen in de over
lopers namelijk de volledige persoonsnaam toegevoegd. Zo vinden we bij voorbeeld on
der Gapinge land genaemt Pieter de Conincks hoffstede (31). De naam Calis hoffstede
wijkt hier in zijn vorming van af en geeft daarmee wellicht aan dat zijn bepalend element
een soortaanduiding is.
Net als Vlaanderen kent het zuidwesten van ons land nogal wat namen die met Calis-
of Kalis- zijn samengesteld (32). In Werkendam vinden we in de zeventiende eeuw een
Calistraal. Calestraat of Kalestraat vermeld (33). 's-Heerenhoek heette vanaf de stichting
in 1612 tot omstreeks 1674 Calishoek (34). Tussen 1633 en de overstroming in 1682 heeft
er bij 's-Heer-Arendskerke een poldertje. genaamd Calispolder. gelegen (35). Het veld-
boek van Nieuwerkerk van 1807 vermeldt de boerderijnaam Kalishof (36). Onder Oud-
Vossemeer is de naam Kalisbuurt bekend (37). Bij Zevenbergse Hoek ligt het gehucht Ka
lishoek. 1811 Calishoek (38). Dezelfde naam komen we tegen voor een wijk, later een
straatje te Ginneken. 1681 Calishoeck (39), voor een gehucht bij Chaam. 1841 Kaleshoek
(40) en voor een gehucht bij Oudenbosch, 1841 Kaleshoek (41Een buitenpolder onder
Heinenoord draagt de naam Kalisland of Kalesland (42) en tenslotte wijs ik nog op de
vermelding 1712 Achter bucrt of Calis buert onder Nootdorp (43).
Niet in het minst voor Zeeuwen is het aardig om te weten dat Kalishoek ook als begrip
bekend is geweest. Vader Cats gebruikte het in de regels: "Ghy quaemt uyt Calis-hoeck/
soo naeckt gelijck een pier" (44). Het woord kalis, dat in de loop van de zestiende eeuw
in het nederlands is opgenomen, gaat terug op het zigeunerwoord kalo. dat 'zwart' bete
kende. Het werd gebruikt ter aanduiding van allerlei lieden van minder allooi, zoals zwer
vers, vagebonden, losbollen, schlemielen en armoedzaaiers (45). Komen we het woord in
plaatsnamen tegen, dan kunnen we er vanuit gaan. dat de bewoners van zo'n plek beslist
niet konden bogen op een hoge sociale status. Kalis zal ongetwijfeld als scheldwoord ge
bezigd zijn en namen als Kalishoek. Kalisbuurt en Calis hoffstede zullen dan ook eerder
door de spottende buitenwacht dan door de bewoners zelf zijn gegeven.
Een naam die mogelijk een indicatie van een verdwenen nederzetting kan geven, is De
Durpswcic in Gapinge. Natuurlijk betekent zo'n naam meestal eenvoudig 'het weiland
dat eigendom is van de dorpsgemeenschap', maar misschien hebben we hier te maken
met de zeldzamer betekenis 'weiland op de plek van een dorp'. De overloper van Gapinge
maakt namelijk melding van een wech eenaemt Out Gapinge (46). Als we die weg op de
moderne kaart terugzoeken, vinden we aan het noorden daarvan het perceel De Durps-
weie. Het is verleidelijk om te veronderstellen dat hier het oorspronkelijke Gapinge gele
gen zou hebben. Hopelijk hebben de archeologen nog eens de tijd om deze drieste ge
dachte ter plekke te testen.
90
