De zonnewijzers van Vlissingen
De veilingcatalogus vermeldt onder no 125: "Een zonnewijzer, staande in de tuin van den
overledenen" (19).
Blijkbaar is hij gekocht door dr. J.C. de Man, chirurg en gemeentearts te Middelburg
(20). In 1895/96 wordt een "Zeer kunstige en eigenaardige equinoxiale zonnewijzer ge
schonken door dr. de Man aan het museum van het Zeeuws Genootschap, en indertijd ver
vaardigd door J.Ph. de Kanter Philzn. Hij draagt een dier kernachtige opschriften, waarin
onze voorouders zoo rijk waren en welke zich als het ware vanzelf in het geheugen hech
ten: Het uur loopt ras, zoo ras verloopt ons leven" (21).
De wijzer is omstreeks 1896 in de tuin van het museum van het Zeeuws Genootschap
aan de Wagenaarstraat geplaatst. Later is hij meeverhuisd naar het tuintje van het Zeeuws
Museum aan het Abdijplein. In beide gevallen stond hij niet op een ideale plaats en bo
vendien niet goed opgesteld. Het is de moeite waard om hem te restaureren, want het gaat
hier niet om een willekeurige zonnewijzer uit 1895, maar om een instrument, speciaal
ontworpen door een vooraanstaand Middelburgs geleerde en vervaardigd door een vak
man van de 18e-eeuwse traditie.
In Vlissingen zijn geen historische zonnewijzers bewaard gebleven. Wel wordt er hier
en daar melding van gemaakt. In de Walcherse Arcadia (1717) kan men het volgende le
zen: "Onder dusdanige boerterijen kwamen zij op het Westerhoofd, dat verre in zee uit
steekt, en pal staat tegen den gedurigen aanstoot der nederstortende watergolvenen
die zonnewijzer, die nu bijna een mans lengte hoog is, staat niet alleen dikwijls met gol
ven bedekt, maar is nog onlangs afgeslagen, en gelijk gij zien kunt, daarom vernieuwt"
(22).
Het Westerhoofd liep volgens Dommisse van het Leugenaarshoofd naar het Westen
(23).
Winkelman schrijft het volgende: "Op het einde van de Westdijk was een plein, de
Leugenaar genaamd, dat, naar men wil zijn naam ontleende van de gissingen die er ge
maakt werden, omtrent uit zee komende schepenop dit plein stond een windkorenmo-
lendoch deze is in het jaar 1723 afgebrokenMen heeft toen dat plein beklinkerd
in den vorm van een kompas, en voorzien van vier zonnewijzers in arduinstenen palen of
kolommen uitgebeiteldOnder de Fransche regeering is een en ander verdwenen (24).
Van deze zonnewijzers zijn geen afbeeldingen bekend, wel van de eerder genoemde
op het Stadhuis aan de Grote Markt. De geschiedenis van deze zonnewijzer is niet meer
te achterhalen.
Zeemanserve
Hier stond in 1989 een zeer verwaarloosde, ijzeren zonnewijzertje op de binnenplaats.
Het was geschonken door de aannemer ter gelegenheid van het herstel van de oorlogs
schade.Het is zeer eenvoudig en sierlijk uitgevoerd met een 3/4 uurschaal en een 3/4 me
ridiaancirkel en speciaal voor dit besloten binnenpleintje gemaakt. Van de uurbecijfering
was niets meer te zien.
In 1989 is op initiatief van de Zonnewijzerkring, contact opgenomen met de huidige
beheerder, het Fonds der Zeemans- en Vissersbeurs te Vlissingen (25).
104
