Het automatische speelwerk
De melodieën die de uurslag begeleiden worden door de beiaardier verzorgd. Hij doet
op gezette tijden een voorstel aan het gemeentebestuur. Na goedkeuring door de gemeen
teraad gaat hij aan het werk. Hij bewerkt de melodieën zodat ze geschikt zijn voor het
speelwerk. Is er een speeltrommel, dan laat hij eerst een assistent de vorige melodieën er
af halen en de trommel schoon maken. Daarna kruipt de assistent weer in de trommel om
de stiften die de beiaardier voor de nieuwe melodieën in de trommel steekt vast te schroe
ven. Zo'n man heeft het niet gemakkelijk. De trommel wordt door de beiaardier bij het in
steken van de stiften steeds rondgedraaid en de assistent draait mee als hij niet gaat ver
zitten. Uiteindelijk moet hij op de stiften gaan zitten, bepaald niet comfortabel.
Jan Marks bij de koperen trommel van het klokkenspel van de Middelburgse abdijtoren. Voor het
plaatsen van de stiften bevinden zich 25872 gaatjes in de trommel (naar een briefkaart uit het ge
meente-archief van Middelburg
Als het karwei klaar is staan er minstens vier melodieën op de trommel, twee korte
voor de kwartieren en twee langere voor het hele en het halve uur. De stiften nemen bij
het draaien van de trommel door middel van een electromotor metalen pennen mee, die
in verbinding staan met tegen de klokken aan tikkende hamers. Zo werkt dat nog op de
toren van de Sint Jacobskerk in Vlissingen en op de stadhuistoren van Veere. Vroeger
draaide de trommel met behulp van de zwaartekracht: dagelijks of wekelijks werd hij
door middel van gewichten "opgewonden".
Op de Lange Jan in Middelburg en de stadhuistoren van Vlissingen gaat het anders.
De trommel heeft daar plaats gemaakt voor een plastic band waarin de beiaardier met be-
86
