De synagoge van Middelburg
A. Vos en J.H. Sinke
Een kleine joodse enclave
In de binnenstad van Middelburg dragen vele huizen namen. Sommige van deze na
men, die dikwijls honderden jaren oud zijn, herinneren aan Bijbelse motieven. Zo vindt
men in de Bogardstraat't Samaritaansche Vrouwtje", in de Gortstraat "De Tempel Salo
mon" en in de Wagenaarstraat "de Tafel Moyse". Onder de vroegere Middelburgers wa
ren vrome mensen. Soms ook vermogend. Noemde niet de eigenaar van een huis in de
Sint Janstraat zijn huis "De Gouden Tafel"? Toch heeft deze naam niets te maken met de
welstand van de eigenaar, maar alles met diens godsdienstige achtergrond. Want ook deze
naam herinnert ons aan de Bijbel en wel aan de tafel die stond opgesteld in de tabernakel
die Mozes in de woestijn, na de uittocht uit Egypte, liet bouwen. In deze tabernakel stond
een tafel van acaciahout, overtrokken met zuiver goud (Exodus 25:23-30). Ook in de tem
pel van Salomo was "de tafel waarop het toonbrood lag, van goud," zoals geschreven
staat in I Koningen 7:48. De gouden tafel speelde in de tabernakel- en tempeldienst een
belangrijke rol. Voor de eigenaar belangrijk genoeg om zijn huis juist die naam te geven.
In dit huis woonde in 1704 de joodse koopman Benjamin Levi die in oktober 1704
verzocht een synagoge te mogen bouwen achter zijn huis in de Sint Janstraat. Hij ver
kocht daartoe een gedeelte van zijn tuin aan enkele geloofsgenoten waarna in 1705 de sy
nagoge tot stand kwam, gelegen tussen de tuinen, achter de huizen van de Sint Janstraat
en de Herenstraat. Wel was er eerder in Middelburg een huissynagoge gevestigd in een
woonhuis aan de Rouaanse Kaai, maar dit huis was niet als synagoge gebouwd. Het was
een woonhuis waarvan een gedeelte, waarschijnlijk niet meer dan één kamer diende als
gebedsruimte voor de joodse gemeenschap. En zo zullen er wel meer huissynagogen in
Plattegrond van de synagoge en directe omgeving (tekening van Ir. J.H. Sinke)
7