De kruising van de Grote Kerk, naar het noordwesten, rechts: De zuiderzijbeuk van de Grote Kerk.
naar het westen. Foto's Rijksdienst voor de Monumentenzorg te Zeist. 1991.)
vraag naar een meer geld opleverende vorm van hergebruik voor de Grote Kerk te Veere
zal ongetwijfeld opnieuw de kop opsteken en het is daarom dat ik hier tenslotte nog iets
dieper op dit begrip als zodanig wil ingaan.
Hergebruik: aantasting of redmiddel
Hergebruik van bestaande gebouwen, bedoeld in de zin van herbestemming oftewel het
kiezen van en het vervolgens geschikt maken voor een nieuwe functie, is van alle tijden.
Wanneer een gebouw in het verleden in onbruik raakte, zal het in de regel steeds zo zijn
gegaan dat men bepaalde wat goedkoper was: afbraak en nieuwbouw of verbouwing en
hergebruik. In typische overgangsperioden kon dit leiden tot enorme hergebruikcampag-
nes. Zo is van zeker vijftienhonderd vroeg-christelijke. vroeg-byzantijnse en vroeg-mid-
deleeuwse kerkgebouwen in de gehele christelijke wereld bekend, dat zij werden
opgebouwd in wereldlijke en heidense constructies zoals antieke tempels, huizen,
theaters, markthallen en magazijnen. En direct na de reformatie werden de talrijke kloos
terterreinen en -gebouwen in de Nederlandse steden vrijwel alle in snel tempo voor nieu
we doeleinden (woongebouw, pakhuis, school, bejaardenhuis en bedrijfsgebouw,
bijvoorbeeld ten behoeve van een geschutgieterij) geschikt gemaakt.
Heden ten dage beleeft het hergebruik van leegkomende of reeds leegstaande gebouwen
een nieuwe hausse. De enorme bouwproduktie in het toch al zo volle Nederland van dit
moment en de hiermee gepaard gaande opwaardering van de oude binnensteden, zorgen
voor een voortdurende stroom hergebruiksinitiatieven. Maar nu, na de geboorte van de
monumentenzorg, een kind van de negentiende eeuw. is er aan de problematiek een extra
dimensie toegevoegd. Behalve met de eisen van het nieuwe gebruik en met de uitkomsten
39
