De verspreiding van spreeuwpotten.
Thomas Randolph (1605-1635), een Engels dichter die studeerde te Cambridge, schreef
omstreeks 1630 de volgende dichtregels aan zijn 'Well timbred Mistress'
Another story make from wast to chinne,
With breasts like Pots to nest yong sparrows in.
Dit is een heel vroege verwijzing naar het gebruik van mussenpotten in Engeland'51. Ze
zijn daar zeer waarschijnlijk geïntroduceerd door Zeeuwse dijkwerkers die onder leiding
van Cornelis Vermuyden uit Tholen omstreeks die tijd begonnen aan de drooglegging van
de 'Fens', een moerasgebied ten noorden van Cambridge161. Randolph maakt er ook mel
ding van in zijn 'Poems'. Vermuyden werkte destijds ook voor Jacob Cats in de buurt van
Groede. Hij wist Jacob Cats ook financieel te interesseren voor zijn Engelse projecten171.
Later werden de potten ook in Engeland gemaakt'81. Er zijn er opgegraven in het hartje van
Londen1"'. Begin achttiende eeuw werden er zelfs potten geëxporteerd van Londen naar
Williamsburg, Virginia U.S.A.. Ze werden daar gebruikt om zwaluwen insecten te laten
bestrijden"01. Spreeuwen waren pas in 1918 inheems in Virginia.
In Italië waren potten omstreeks 1600 reeds bekend"". In Noord-ltalië is het gebruik over
genomen. maar in onbruik geraakt, omdat men zich daar meer richtte op andere 'lekker
nijen' als het om zangvogels ging. In Duitsland kende men het gebruik niet"21. Kasteel
heren vingen daar wel klein gevogelte met behulp van ingemetselde neststenen"31. In
Frankrijk werden en worden vogelpotten in de Vogezen gemaakt. De schilder Lambert
Doomer, leerling van Rembrandt, tekende ze tijdens zijn studiereis in de buurt van
Nantes"41.
De meeste vogelpotten zijn gevonden in België en Nederland. Qua aantallen springen de
provincies Overijssel, Gelderland, Noord-en Zuid-Holland en Noord-Brabant er uit,
waarbij de laatste provincie de kroon spant.
Spreeuwpotten in Zeeland
Met een netjen en een strick,
Met een uyltjen op een kriek,
Met een boge en een buys,
Met den SPREEUWPOT aen het huys,
Met een weinigh kruyt en loot,
Vangt men vogels kleyn en groot.
Jacob Cats"5)
In Zeeland zijn ze alleen gevonden in Zuid-Beveland en op Walcheren. Bij opgravingen
in het Verdronken Land van Zuid-Beveland zijn er twee gevonden in het voormalige
Reimerswaal en een in het verdronken Nieuwlande"61. Deze behoren tot de oudste 15de
eeuwse vondsten in Nederland.
Vier vermeldenswaardige potten zijn in 1971 opgegraven door de heer A. Feenstra te
Vlissingen in een laat 15de eeuwse beerput van het voormalige kasteel Baarland. Uit de
scherven konden twee zeer beschadigde, maar goed herkenbare spreeuwpotten gerecon
strueerd worden. De overgebleven scherven waren zeer duidelijk afkomstig van nog eens
twee exemplaren.
62
