geen kennissen bij de troep, de mannen waren druk bezig met acclimatiseren en kwartier
maken en stroopten postkantoren af om weer wat stempels in hun zakboekje te laten zet
ten, zodat ze later thuis konden laten zien, waar ze allemaal hadden gezeten. Maar ik had
het bevrijdende gevoel even in Zeeland te zijn geweest.
Later organiseerde ik onder de titel 'Contact met thuis' radio-uitzendingen van 'onze jon
gens overzee' naar Nederland. Dan kreeg ieder twee minuten om z'n zegje te doen en na
de gebruikelijke groeten aan Vader, Moeder, Blaas. Lijn en Marie ging het dan meteen
over de peeën en de kroten, de scharren en de schol. De Avro pikte die uitzendingen op,
maar helaas waren de verbindingen zo slecht, dat meer dan de helft in de lucht boven India
bleef hangen en we onze pogingen moesten staken. Als ik nu kijk naar een station als
CNN, dat door zijn satellietverbindingen met woord en beeld vrijwel overal ter wereld
bijna onmiddellijk ter plekke kan zijn, was het toen bij radio Batavia maar behelpen en
zijn we in een halve eeuw wel wat vooruit gegaan! Technisch althans. Of we mentaal
zoveel zijn opgeschoten weet ik niet. We zijn veranderd, maar dat we zijn verbeterd, durf
ik niet te zeggen.
In november 1992 werd er in Middelburg door een emeritus hoogleraar in de theologie
van de eens onmiskenbaar gereformeerde Vrije Universiteit te Amsterdam een lezing
gehouden onder de titel 'Het algemeen betwijfeld christelijk geloof. Dit naar aanleiding
van een gelijknamig boek van dezelfde prof dat al bijna een jaar op de best sellerlijst
stond. Een lezing met een zo provocerende titel, ook nog in het tegenwoordige Zeeland,
zou in de vaak benauwend christelijke sfeer van mijn jeugd volstrekt ondenkbaar zijn
geweest. Toen vond je in tal van gereformeerde gezinnen op de schoorsteen het blauw
groene busje van de V.U. waarmee 'de kleine luyden' werden gemaand een paar spaar
centen op zij te leggen voor het stichten en onderhouden van een universiteit op
christelijke grondslag, de V.U. De busjes zijn verdwenen, de V.U is aardig geseculari
seerd en ik betwijfel of de grote Abraham Kuyper alles wat er nu binnen zijn stichting
gebeurt met de mantel der Gemene Gratie kan dekken. (Dooyeweerds Wijsbegeerte der
Wetsidee schuif ik dan maar onder tafel.)
Klassenstrijd
De klassenstrijd, aan het begin van deze eeuw met zoveel verve gepredikt door figuren als
Domela Nieuwenhuis, Troelstra, Sneevliet, Wijnkoop e.a. is in Vlissingen grotendeels
aan mij voorbij gegaan. Vroeger heb ik in Walacria wel eens wat geschreven over de grote
staking bij De Schelde. Dat was een opwindend gebeuren, maar dan vooral vanwege de
relletjes, niet vanwege de oorzaak. De socialisten hadden wel een beetje gelijk, zei mijn
vader, maar je kon hen niet alleen uit wandelen sturen, want dan trapten ze meteen rot
zooi. De liberalen hadden wel goeie ideeën, maar ze heten de arbeiders verrekken en dat
was stom. De Katholieken, nou ja, daar hoefde je niet over te praten, want hij was
Protestant; die strijd hadden we gehad. En onder de protestanten moest je zwaar uitkijken
met de Gereformeerden; die waren hypocriet en probeerden altijd de macht in handen te
krijgen. Daarom was hij C.H.U. want in die club zaten de Hervormden. Het was dan wel
de partij van de dubbele namen en bij die figuren voelde hij zich ook niet zo thuis, maar je
kon het ermee doen en bovendien waren die namen bij ons in de buurt niet talrijk. Met
deze beknopte - ik doe mijn vader natuurlijk wel enig onrecht - sociale en politieke analy
se van de Vlissingse samenleving moest ik maar zien rond te komen en dat lukte eerlijk
78
