TER GEDACHTENIS AAM KCN.TffER KfKEK HIER ZUN VERMELD,
DE JODEN YAN ZEELAND, WN0E8EH VAM DNS YGLK,
DIE IN DE JAREN I340-1S45 DOOR OS Y'JAMD
MED0GEHL005 WEGGERUKT EK OMGEBRACHT WERDEN,
OMDAT Z'J WAREN YAM JOODSE STAM
HOGEN HUN ZIELEN RUSTEN IN 0E5 ALMACHTIGEN SCHADUW.
MAl BERG
I 6-ALgERS.«UERSE
C 6A3KEt.AU
V SAfiKELA'J
h S.BA8KEUU-
MEIIER
BBMSSQN
H.eSfiSSON_
I M.H.B0A5SQN
E-ESAS53M-
SAMDERS
w.ns»MEIER-gyvECH F
A CAKES
5.CPKCR
J.CDKEK
E CRACAtl.FSA.NK
.CRACAU
CRACAU-KESNER
D.CNACAU
SCBSCAU.EPHRA1K
J.CIACAU
CRACAU
E 30KKES
G S0KKE5.KEIZER
B GOKKES
I.P.J.Ot GROOT
HEERTJE
R HIEGEKTLICH
S HIEGEKTLICH.
RC0ZEK3AAL J
S HIEGEKTLICH
'nx-ns* r»*3 yjn-HKT Ts"nK piaiV
?tö?5-J5n ni«D3 runen -hh-n
nv-lts» 3'T3 eroe bww» V"i?y3 na*
sum n»i"".pS o-^'an
iju'&JV1 "-\a ^ys sn-masM
sjmss riTxi
l 0 HIEGEKTLICH
i HIEGEKTLICH.
METZ
I L.H'EGcKTLICH
l v HOFFIWOUfOLfF
E JESAOES-
BRAA5EM
L.LE'JOESOOREE
fi L.tE'JDESOORFF.
«05
L KARCU5
HAT HAK
S POLAK.ERAASEH
5.POLAK
..POLAK
A.PRIHS
5-FR1NS.MEHI5T
C.PRWS
C.H.PRIKS
S..LEDDESDOSFF
E 5MAALEP
J TA'JTELSAim
ETAUTELBAUH.
LEVIS
R.BÏF'ESKAN.
«TTEKE
H.VRIESMAN
L B VRIESMAN
A .WALG
E.WALG.CRACAU
V WALG
K.WALG
A.VALG
J.VALG
ZWARTYERWER
K.Z*ARTYER*ER-
Het monument. (Foto A. Vos).
Portugese Henriques kunnen zijn. Andere namen, op verderop staande stenen, roepen
weer andere associaties op. Een Van Tijn, Van Praag en Frank kan men hier wel verwach
ten, maar dat hier ook meerdere Chagall's (Segal's) en zelfs een Ansjtein (Einstein)
begraven liggen, zal voor velen een verrassing zijn.
Aan het einde van het pad bevindt zich links een toegangshek dat nu wordt gebruikt bij
onderhoudswerkzaamheden. Hier gaan wij van het pad af naar rechts waarde matseiwot,
de grafstenen, staan.
Kenmerkend is het Hebreeuwse schrift dat de grafstenen siert. Zowel in het joodse thuis
land als in de ballingschap bleef men het Hebreeuws trouw als taal van gebed en studie.
Ook al sprak men een verwante taal, zoals het Aramees, of een geheel vreemde taal, zoals
Jiddisch of Nederlands, het Hebreeuws bleef in gebruik voor religieuze doeleinden en is
nooit een dode taal geworden. Hel Hebreeuws werd intensief bestudeerd en bleef zo een
communicatiemiddel tussen de verschillende taalgebieden van de ballingschap. Sommige
stenen hebben alleen Hebreeuwse teksten. Vooral in de periode voor de Verlichting, tot
eind 18de eeuw, werd vrijwel uitsluitend het Hebreeuws gebruikt. Een uitzondering hier
op vormen de Portugese begraafplaatsen waar men voor de teksten de Iberische landsta
len heeft gebruikt.
Op verschillende stenen zijn symbolen zichtbaar die ook op andere, niet-joodse begraaf
plaatsen te zien zijn. Een geknakte lak, een afgebroken bloem en een zandloper zijn geen
specifiek joodse symbolen. Wel is dat het geval met de Davidster, de gespreide handen en
de waterkannen die wij op sommige stenen zien afgebeeld.
De Davidster is niet altijd een specifiek joods symbool geweest. Ook in andere culturen,
54
