HIER RUST -
- ONZE LIEVE ZOON
EN BROEDER
AHDRIES v.WiTTEfiE
15 APRIL 1895
6EB.
OVEKL.
22 NIESAN 5655
00 SEPT;1833
'10 TISJR1E 563^
Grafsteen met Hebreeuwse tekst waarin de Joodse naam wordt gebruikt en, aan de andere zijde,
de Nederlandse tekst met burgelijke naam. Foto A. Vos).
En dan in het Hebreeuws:
Tot eeuwige gedachtenis zal de rechtvaardige zijn. (Psalm 112 vers 6b).
De, op de andere stenen voorkomende, afsluitende regel 'Zijn ziel zij ingebundeld in de
bundel des levens' ontbreekt. Toch een breken met oude tradities? Nog iets merkwaardigs
zien wij in deze tekst. De jaartelling zeifis de Hebreeuwse, maar de maanden en de dagen
van de maand zijn ontleend aan de christelijke jaartelling. Assimilatie heeft kennelijk tot
deze inconsequentie geleid. Deze Van Lissa was overigens een man die in Middelburg
groot aanzien genoot. De familie, die ook rabbijnen voortbracht, stamde uit het Poolse
Lissa.
Achter het monument staan stenen uit deze eeuw. Op één daarvan vinden wij aan de oost
zijde de Hebreeuwse tekst ingebeiteld en aan de westzijde de Nederlandse tekst. Bij het
vergelijken van de Nederlandse en de Hebreeuwse tekst blijkt dan een tegenstelling in de
namen die op de stenen voorkomen. Op de grafsteen van ene Andries van Wittene, gebo
ren in 1895 en overleden in 1932, lezen wij in de Hebreeuwse tekst dat hier begraven ligt
Asjer ben Jehoeda. Voor de burgerlijke stand heette hij Andries van Wittene, zoals ook de
Nederlandse tekst vermeldt, maar in de synagoge werd hij opgeroepen onder de naam
Asjer ben Jehoeda, Asjer zoon van Juda. Het vermelden van twee verschillende namen is
heel gebruikelijk op joodse grafstenen waarop teksten in twee talen voorkomen: in het
Nederlands de naam zoals deze bekend is bij de burgerlijke stand, in het Hebreeuws de
naam zoals deze in de synagoge wordt gebruikt.
Vanaf het monument in oostelijke richting lopend zien wij een lichte glooiing die het
60
