Walcheren sociaal-economisch 1944-1994:
Van ontreddering naar ontplooiing
M.C. Verburg
Het vertrekpunt
Het interbellum is voor Walcheren een tijd van stagnatie. De bevolking van
Zeeland groeit tussen 1920 en 1940 met 4 procent tot 255.00, waarvoor
Nederland het percentage ongeveer 27 bedraagt. Vlissingen, Souburg en
Middelburg nemen tussen 1920 en 1930 met 1,3 procent in inwonertal af en
tussen 1930 en 1940 met 4,8 procent toe. In de decennia tussen 1900 en
1950 is Zeeland steeds de provincie met de geringste groei. Zonder in- en
uitwijking van de bevolking zou, gerekend vanaf1880, Zeeland in 1950
niet 272.000 maar 466.000 inwoners hebben geteld.
Er waren dorpen waarvan wij zeiden dat de bevolking zo vergrijsd was datje twee oude
mannetjes moest inleveren om een boreling terug te krijgen. En in Serooskerke (Sch.) was
anderhalf procent van de mannelijke beroepsbevolking burgemeester; zo klein was het.
(Tien jaar later was het percentage twee, doordat het inwonertal intussen flink was
gedaald).
Hoe lang zoiets naijlt blijkt uit de door Den Haag aldus geëxtrapoleerde prognose. Daar
door kreeg Zeeland in 1950 320 woningen toegewezen, wat weer leidde tot een geringe
bevolkingsgroei. Circulaire causaliteit! Ook het geestelijk leven - term uit de jaren dertig -
werd gekenmerkt door de grauwe middelmaat.
P.H. Ritter Jr. beschreef het klimaat in Middelburg in zijn roman "Het welkom schandaal'
als volgt: 'Ver gelegen van de bezige stedengemeenschap in het westen des lands, waar de
zielen aan borreltafels verschrompelen in flapperende achterklap.'
Dan komt mei 1940. Zeeland komt er niet onredelijk van af, behalve Middelburg waar
door het even nutte- als meedogenloze Duitse bombardement meer dan zeshonderd mo
numenten voorgoed verloren gaan.
Het herstel en de wederopbouw van Middelburg was voor Walcheren de grootste op
dracht. De algemene opvatting was dat de totale herbouw de inzet van particulieren te
boven ging en dat de gemeentelijke diensten voor zo'n grootscheepse aanpak niet zouden
zijn toegerust. De zaak kwam in handen van de Stichting Herbouw Middelburg. Daar
naast was er een Stichting Getroffenen Oorlogsgeweld Zeeland. De Stichting Nieuw
Walcheren stelde zich tot taak het eiland qua landschapsarchitectuur een nieuw gezicht te
geven. Dit had veel te maken met de herverkaveling die werd uitgevoerd. De werkzaam-
37
