t
m
Tl
A
E tai van negen huizen
G 105
mening te kennen: "Voor de patricische heerenhuizen" - zo bestempelde
hij de huizen aan de kaaien - "zal een extra subsidie uit het oogpunt van
Monumentenzorg noodig zijn. Deze straatwanden zijn werkelijke monu
menten." Zijn uitspraak, toen al, over straatwanden die monument zijn was
min of meer profetisch. Zij preludeert op het begrip 'te beschermen stads
gezicht', geïntroduceerd door de Monumentenwet van 1961en de toepas
sing daarvan in de praktijk.
Helaas heeft de Dwarskaai van die nieuwe inzichten niet meer kunnen
profiteren.
Leerzaam uit oogpunt van monumentenzorg is ook de geschiedenis van
het huurpand van 'In de Steenrotse', het huis G 111Dat maakte een ont
wikkeling door in tegengestelde richting, niet van oud woonhuis naar
monument, maar van oud woonhuis tot uitgehold casco. Er nestelde zich
een bedrijf in dat aan het monumentale stadsgezicht ter plaatse van liever
lee geweld ging aandoen.
Over de bijzonderheden van een een ander valt meer te lezen in het nu vol
gende gedeelte van dit opstel, dat handelt over de huizen aan de Dwarskaai
afzonderlijk. Daarin wordt verteld welke plaats ze in 1940 in het kaaibeeld
innamen en hoe ze bewoond werden. Dit in 'historisch perspectief', dat
wil zeggen dat hier en daar ook over de voorafgaande periode informatie
wordt gegeven. Van volledigheid kan daarbij geen sprake zijn.
Het huis genaamd 'Mijn Hoop Omhoog', G 105
Als het complexe pand G 105 was blijven bestaan (en als het Middelburg
se stadsarchief niet door de oorlogsbrand gemutileerd zou zijn geweest),
zou het stellig, vroeger of later, op zijn historie en bouwkundig grondig
zijn onderzocht en gerestaureerd als monument van klasse.
Het stond in de onmiddellijke omgeving van de plaats waar zich eens de
Zuiddampoort en de stadsmuur hebben bevonden.
Het omvatte een doorgang naar het slopje dat de erven van de Dwarskaai
scheidde van die aan de Dam. In het doodlopende steegje stonden diverse
pakhuizen, een situatie vergelijkbaar met wat we nu nog zien bij de
Kuiperspoort en soortgelijke 'gangen' elders in de stad. Eén ervan werd bij
de nieuwe huisnummering in 1937 beschouwd als behorende bij de
Dwarskaai en kreeg nummer Dwarskaai 2.
De poort in G 105 had het uit historisch oogpunt intrigerende opschrift:
'Oost-Indische Kamer'. Als je er doorgegaan was, zag je aan je linker
hand. half ingebouwd, het onderstuk van de trap- en uitzichtstoren die we
op oude prenten aan de achterzijde boven het hoekpand van de kaai - G
105 derhalve - zien uitrijzen. De eerder genoemde dokter De Man veron
derstelt hier een restant van de oude versterkingen, maar voert geen bewij
zen aan voor zijn stelling.
39
