'Waarde en veel geliefde suster'
De briefwisseling van Enoch de Rapper met zijn zuster
Sara Maria de Rapper
Hannie Kool- 'Een goede teijding uijt verre landen is soo wel verquickent als een die ver-
Blokland moeijt is (te laven) met kout water', schreef Enoch de Rapper in januari
1783 uit Rio Essequibo aan zijn zuster Sara Maria van de Poll (geboren de
Rapper) in Middelburg'Enoch schreef tussen 1778 en 1794 veertig brieven
uit de Zeeuwse kolonie Essequibo in wat nu Brits Guyana is aan zijn fami
lieleden in MiddelburgDe serie vertoont vele hiaten en de retourbrieven
van de Middelburgse familie aan Enoch zijn helaas niet bewaard. Toch
krijgt de lezer door deze brieven inzicht in de beleving van een Zeeuwse
planter in den vreemdein wat hij de moeite waard vond om aan zijn fami
lieleden in Zeeland te schrijven. Wanneer wij deze berichten lezen, niet
alleen als feitelijke informatie maar ook als poging een zielsverwantschap
over te brengen, is de serie een welkome aanvulling op het materiaal dat de
cultuurhistoricus tot zijn beschikking heeft.
In deze ti jd was het schrijven van brieven de enige mogelijkheid om contac
ten te onderhouden met familieleden overzee. De betreffende collectie van
Enoch de Rapper aan zijn familieleden is een zuiver particuliere briefwisse
ling. De berichten die hij uit het vaderland kreeg, waren voor hem van groot
belang; zowel op emotioneel als op religieus terrein. Dat gold eveneens
voor zijn wens zijn eigen familie in Middelburg te informeren over zijn per
soonlijke gemoedstoestand. Wanneer hij rustte van zijn werk kwam heim
wee naar boven, dan herinnerde hij zich het fraaie Walcherse landschap en
wenste hi j zijn sociale contacten te verstevigen door de communicatie per
brief. Meestal werd het tijdstip van het schrijven bepaald door een zeilree
liggend schip dat naar Zeeland vertrok. Soms had hij al maandenlang brie
ven klaar liggen en voegde hij er op het laatst nog enkele regels aan toe.
Deze briefwisseling was van belang, zowel voor het sociale contact als voor
het emotionele welzijn van een avonturier in een soms vijandige omgeving.
Het gevoel bij de familie in het vaderland te horen, de groepsgebondenheid
of zelfs de zielsverwantschap waaruit men zijn sociaal-mentale zekerheid
putte, was zeker van waarde voor mensen 'in den vreemde'. Dit maakte het
contact dat via de briefwisseling werd onderhouden tot een kostbaar klei
nood.
Het gevoel van geborgenheid dat ontstond door het contact met de familie
of vrienden staat in deze briefwisseling centraal. De Rapper trachtte sociaal
en spiritueel in balans te geraken door zijn banden met de familie aan te
108