Waarde en veel geliefde suster
goedgekozen woord op de juiste plaats te schrijven. Vondel* schreef zijn
literaire brieven naar voorbeeld van Ovidius en zijn Franse en Engelse col
lega-literatoren. Later zijn de briefromans van Aagje Deken en Betje Wolff
en de gepubliceerde brieven van Bilderdijk, Bakhuizen van den Brink,
Busken Huet en Multatuli bekende voorbeelden van het literaire genre
geworden. De bestudering van deze vorm van briefwisselingen is een apar
te vakwetenschap geworden, waarbij in diverse landen reeksen nationale
uitgaven zijn bewerkt. In Italië is in de vorige eeuw gestart met de nationale
uitgave Lettere di varii ilustrii Italiani del secoio XVIII e XIX. In Engeland
was men al eerder begonnen wetenschappelijk en literair interessante brie
ven te publiceren in Letters written by eminent persons in the XVII and
XVIII centuries. Ook Frankrijk en Duitsland volgden10.
Maar afgezien van bovengenoemde briefvormen is er altijd een grote
stroom 'gewone' brieven geschreven, niet met het doel van publikatie. En
ofschoon deze brieven vaak geen literaire waarde hebben, zijn ze bij lezing
een belangrijke bron voor historische kennis en bieden ze ons inzicht in de
mentaliteit van de schrijver en zijn sociale omgeving. Zeker de brieven die
primair geschreven zijn door mensen ver van hun vaderland, vanuit de
behoefte aan contact, bieden een boeiende kijk in de interessewereld van de
'gewone' man. Welke gebeurtenissen beschreef men, wat viel hun op in
verre of nabije landen, welke gevoelens achtte men zo belangrijk dat ze per
brief meegedeeld werden, wat miste men het meest? Vele brieven uit
Nederlands-Indië, zowel reisbeschrijvingen, als brieven van gevestigde
kolonisten en ambtenaren, predikanten en autoriteiten zijn geschreven en
gelezen. Vooral de mensen die op verre, onbereikbare posten zaten, hadden
een dringende behoefte aan contact via briefwisselingen. In grote lijnen kan
men een driedeling in dit soort brieven aanbrengen. Sommige koloniale
brievencollecties bevatten voornamelijk rapporten, memories of adviezen.
Andere hebben de vorm van reisverslagen, journalen of dagboekaanteke
ningen. Een derde groep bevat de persoonlijke aantekeningen, zieleroer-
sels, bevindingen en ervaringen". Vaak wilde de briefschrijver de familie
informeren over zijn nieuwe en onbekende leefomgeving". Alle drie soor
ten vormen een aanvulling op elkaar, geven een completer en dieper beeld
van de koloniale beleving en werkelijkheid. Onder deze derde categorie
vallen de brieven van Enoch de Rapper uit Essequibo. Niet bijster interes
sant, niet wereldschokkend, maar de allerindividueelste expressie van de
allerindividueelste emotie.
Enoch en Essequibo
Wie was Enoch de Rapper? Hij werd op 6 maart 1736 geboren in
Middelburg en droeg de naam van zijn vader, Enoch. Zijn moeder overleed
in ieder geval vóór 1758, waarna vader Enoch hertrouwde en bij zijn twee-
110
