Recensies
Zuinig op een zandbank -
Hoe een recreatiedorp voor
zichzelf kan zorgen
In het Grevelingenmeer, tegen de
Brouwersdam, HgtdeKabbelaars-
bank. Op dat schiereiland zoueen
recreatiedorp kunnen verrijzen
dat voor zijn energie- en water
voorziening volledig op eigen
benen kan staan. Als we ten
minste de voorliggende brochure
mogen geloven. Deze brochure is
goed leesbaar en prettig ge
ïllustreerd. Hij gaat niet in op dr
technische kant van het project
en is daardoor oppervlakkig.
Het boekje prikkelt echter de
nieuwsgierigheid, en dat is ook de
bedoeling. De brochure blijkt een
populaire vertaling te zijn van
een onderzoek dat het Centrum
voor Energiebesparing in op
dracht van het ministerie van
Landbouw en Visserij heeft inge
steld naar de mogelijkheden om
het vakantiedorp dat op de
Kabbelaarsbank gebouwd zal
worden, zelfvoorzienend te
maken op het gebied van energie,
water en afvalverwerking.
Aan dit onderzoek, dat midden
1983 beschikbaar is gekomen- is
meegewerkt door het Rijksinsti
tuut voor Drinkwatervoor
ziening en de Rijksdienst IJssel-
meerpolders. Het toont aan dat
het dorp technisch en econo
misch zijn eigen energie zal
kunnen opwekken door middel
van warmtepompen, houtvergas
sing en dertig grote windmolens.
Deze zorgen tevens voor de
zuivering van het ter plekke ge
wonnen drinkwater. Het riool
water kan gezuiverd worden via
rietvelden. Utopie of niet Crea
tiviteit en innovatie verdienen
mime steun van de overheid.
Zelfvoorziening met oecologisch
vooruitstrevende technieken
komt dichterbij. Maar anno 1984
gaat de kost in sterke mate voor de
baat uit. Het plan verdient in ieder
geval meer aandacht van de Raad
van Bestuur voor de Grevelingen
dan het tot nu toe heeft gekregen.
Piet Nienhuis
Zuinig op een zandbank, Centrum
voor Energiebesparing Delft,
1983, 32 pagina's. Populaire weer
gave van 'Voorstudie zelfvoor
ziening Kabbelaarsbank', Centrum
voor Energiebesparing, Oude Delft
180, 2611 HH Delft.
De zaak Water - vervuilers
gedaagd voor het
Internationaal Watertribunaal
Elf Nederlandse milieugroepen
namen het initiatief tot het
houden van een watertribunaal.
Ze verwierven de steun van tien
tallen Europese organisaties op
het terrein van natuur en milieu.
Eind 1983 werd het Internationa
le Watertribunaal in Rotterdam
gehouden. Het tribunaal klaagde
45 bedrijven aan op grond van de
door hen geloosde vervuilende
stoffen. De aangeklaagde fabrie
ken kwamen niet opdagen tijdens
het tribunaal, onder het mom dat
het hier om een pseudorecht-
spraak zou gaan waar ze zich niet
aan wilden onderwerpen. Door
het wegblijven van de bedrij
ven heeft het tribunaal niet geleid
tot de zo noodzakelijke discussie
tussen de milieubeweging en de
industrie. Toch is het tribunaal
een onthullende gebeurtenis
geweest die nu al op enkele
punten heeft geleid tot aantoon
bare vermindering van de
milieubelasting.
Deze hele gang van zaken wordt in
het boek 'De Zaak Water' be
schreven. Het is een zeer lees
baar boek, prettig van stijl en
journalistiek van opzet. Verreweg
het grootste deel van de uit
gave wordt gevuld door Hans
Schmit, die 20 van de 45 zaken
op beknopte wijze uit de doeken
doet. Het is een navrante op
somming van zware metalen,
chloorkoolwaterstoffen, PCB's,
radioactieve verbindingen,
bestrijdingsmiddelen (drins), enz.
Het is geen leuk boek, maar wel
heel nuttig om te lezen. Beschre
ven wordt bijvoorbeeld hoe de
zeehond uit ons kustwater ver
dwenen is. We lezen dat de Ro
meinen aan loodvergiftiging de
pijp zijn uitgegaan, en dat wij
moeten oppassen voor cadmium.
De sluipende gevaren van radio
actief afval op de bodem van de
zee komen dichtbij. Zakelijke in
formatie die hout snijdt. Het boek
is doorspekt met cursiefjes van
Midas Dekkers die in een onna
volgbare stijl milieuproblemen
op de korrel neemt: een speels
element in een overigens dood-
serieus boek. Fred Hess verleven
digt het boek met enkele goed
gekozen fotokatems.
De zaak Water beknopte infor
matie, prettig leesbaar, geen
franje, de tekst 'doet niet moeilijk'.
Prima boek voor weinig geld.
Piet Nienhuis
De zaak Water, door Hans Schmit en
Midas Dekkers. Uitgegeven door
Trouw en De Boer Maritiem. 120
pagina's tekst en 32 pagina's foto's.
Prijs f 13,90 bij Dagblad Trouw.
Ook verkrijgbaar in de boekhandel.
Aktie voor werk
Na enkele jaren ervaring met
plaatselijke en regionale initiatie
ven voor milieuvriendelijk en
zinvol werk, is het tijd om enkele
conclusies te trekken.
Wat betekenen zij voor de werk
gelegenheid? En wat voor het
milieu? Staan vakbonden hier zij
aan zij met milieumensen? Wat
zijn de perspectieven: spreken
we over een aardig maar onbe
duidend randverschijnsel of
dragen de initiatieven de kiem van
een 'andere' maatschappij in zich?
Prikkelende vragen die centraal
staan in het nieuwste nummer van
'Arbeid en Milieu'.
De Zeeuwse FNV-bestuurder
Waumans heeft een duidelijk
antwoord 'Alle tijd, energie en
middelen besteed aan het op
stellen van werknemersplannen
zullen tot gevolg hebben dat dit
kapitalistisch systeem met zijn
crisisverschijnselen nog versterkt
wordt'.
Hij formuleert een linkse kritiek
op wat bijvoorbeeld al enkele
jaren bekend staat als het Aktie-
plan Werkgelegenheid Nij
megen. Ben Alders, Ger van de
Broek en Marcel Meys (Universi
teit van Nijmegen) analyseren dit
Aktieplan vanuit een andere
invalshoek; wérkt het Aktieplan,
welke uitstraling heeft het Als
grootste gevaar zien zij de inkap
seling door de overheid.
Ingekapseld is zeker het initiatief
van de Brabantse FNV tot de op
richting van een Brabantse Ont-
wikkelings- en Herstrukture-
ringsmaatschappij (BOHM, nu
BOM geheten). Althans volgens
de Tilburgse econoom en energie
activist Wim Kersten. Hij vreest
dat de 'mens- en milieuvrien
delijke benadering in de nieuwe
opzet niet meer zo uitgebreid
terug te vinden is en dat de over
heid de BOM zal gebruiken
voor het ten uitvoer brengen van
'Wagneriaanse plannen'.
Artikelen over de Memo-sector
en de Belgische vorderingen op
het gebied van de 'andere' eco
nomie completeren het materiaal.
Hieruit worden in een ronde
tafelgesprek enkele conclusies ge
trokken. Hans Droppert (Aktie
plan Nijmegen), Jan Jetten (FNV
Brabant), Klaas van de Ven
(MEMO) en Bonne Wisman
(PSP/econoom) werden het
echter lang niet over alles eens.
Wel, dat de voorbeeldfunctie
centraal staat en dat initatieven
daarom gestimuleerd moeten
worden. Een bescheiden ver
wachtingspatroon.
'Aktie voor Werk' bevat naast
deze thema-artikelen nog twee
discussies, gewijd aan semi-bedrij-
ven en de Brede Maatschappelijke
Discussie en dossiers over
initiatieven voor werk en over
energiebesparing en alternatieve
energiebronnen.
'Aktie voor Werk' is een interes
sant themanummer dat door de
diverse artikelen van verschil
lende auteurs boeiend om te lezen
is. Het themanummer is ondanks
de economische termen goed
leesbaar. 'Aktie voor Werk', de
moeite waard om aan te schaffen.
Bernadette van den Brink
Arbeid en Milieu 83/4, Thema
nummer 'Aktie voor Werk', januari
1984. Prijs f 5,50. Verkrijgbaar in
de betere boekhandel, of door f 7,00
over te maken op gironr. 4455231
t.n.v. St. Arbeid en Milieu, Dam 47,
Middelburg.
