Boompje planten of een milieu-educatief project
Historie
Nieuwe ontwikkelingen
Inzet vrijwilligersgroepen
Toekomst
BOOMFEESTDAG
DOOR MARTEN WIERSMA
Wederopbouw en herstel, dat waren
de trefwoorden bij de instelling van de
nationale Boomfeestdag. De functie
van Boomfeestdag verbreedde zich
daarna meer en meer, waarbij ook de
leefomgeving belangrijk werd. In dit
artikel krijgt u een overzicht van de ont
wikkeling van de Boomfeestdag en
een blik naar de (sombere?) toekomst
In 1946 stond Walcheren onder water
als gevolg van de oorlogshandelingen.
De tuin van Zeeland verloor haar groen.
Walcheren werd weer herbeplant. Van
een nationale Boomfeestdag was nog
geen sprake. In 1957 laat de F.A.O. (de
Wereldvoedsel- en Landbouworganisa
tie van de Verenigde Naties) een aanbe
veling uitgaan om de schooljeugd daad
werkelijk te betrekken bij het planten
van bomen. Deze aanbeveling werd ove
rigens alleen in Nederland massaal ge
volgd. De organisatie met de naam Na
tionaal Comité Boomfeestdag kwam tot
stand. Staatsbosbeheer, ANWB, de Ver
eniging van Hoofden Gemeentelijke
Beplantingen en IVN maken nog steeds
deel uit van het comité. In de provincies
zijn vergelijkbare comités actief.
De functie van Boomfeestdag ver
breedde van wederopbouw en herstel
tot de leefomgeving en leidde tot het
planten in de woonomgeving. Het grote
woningbouwvolume en de vele uitbrei
dingsplannen maakten het mogelijk om
in de bebouwde omgeving te blijven
planten. Als gevolg van de latere instor
ting van de woningmarkt en het uitblij
ven van nieuwe uitbreidingsplannen
ontstond echter in veel gemeenten een
tekort aan plantobjecten. Een aantal
gemeenten haakte om die reden af.
Jammer, want niet-meedoen betekent
een gemiste kans.
Langzamerhand kwamen er een aantal
nieuwe inzichten naar voren ten aanzien
van het aspect natuur- en milieu-educa
tie. Het ging erom de leefomgeving bij
Boomfeestdag centraal te stellen, de
zorg voor die leefomgeving te verster
ken en inzicht te verschaffen in relaties
tussen plant, dier en mens. Dit resulteer
de onder andere in projecten rond
Boomfeestdag, die een ander karakter
kregen dan het traditionele „toespraakje
burgemeester - boompje planten - limo
nade drinken - sticker en lineaaltje uit
reiken". In Goes bijv. werd een pro
gramma ontwikkeld, waarbij in toer
beurt door schoolkinderen werkzaam
heden werden verricht in het Hollandse-
Hoeve-gebied. Daarbij werd ook het
vandalisme betrokken. Enerzijds door
schade als gevolg van vandalisme te her
stellen, anderzijds door in de vorm van
een tentoonstelling en een tekenwed
strijd het vandalisme aan de orde te stel
len. In de gemeente Valkenisse begon de
opzichter gemeentewerken i.s.m. het
onderwijs een milieu-educatief project,
waarbij niet enkel het groen maar ook
bijv. de afvalproblemen werden bespro
ken. Een excursie naar de werkplaats van
gemeentewerken hoorde daar ook bij.
Andere activiteiten maken het noodza
kelijk, dat er van andere deskundigheid
gebruik wordt gemaakt. Dat betekent
hier, dat vrijwilligersgroepen op het ge
bied van natuur- en milieuzorg en na-
tuur- en milieu-educatie betrokken
worden bij Boomfeestdag. Tegelijker
tijd maakt dat weer uitbreiding van het
aantal activiteiten mogelijk. Ter illu
stratie: in Zierikzee werkte de Jeugd
natuur- en vogelwacht mee aan het pro
duceren en begeleiden van een bomen-
pad. Kinderen, onderwijzend personeel,
gemeente en onderwijsinspectie rea-
Boomplantdag Retranchement 1984
geerden enthousiast. Het zelf-ontdek-
ken en het zelf-doen door kinderen
komt met deze manier van werken veel
beter uit de verf. Tegelijkertijd zijn on
derwijsgevenden in staat om zelf actief
met het aangereikte materiaal om te
gaan. Boomfeestdag wordt op die ma
nier uit de sfeer gehaald van een „inci
dent" op de eerste woensdag van de
lente.
De Stichting Landschapsverzorging
Zeeland heeft in Retranchement de
aanplant van knotwilgen op de wallen
voorbereid.
Ook in Vlissingen werd Boomfeest
dag op een geheel eigen wijze georga
niseerd. De werkgroep natuur- en mi
lieu-educatie, waarin gemeentelijke
diensten, het onderwijs en particuliere
milieu-educatie-organisaties samenwer
ken, bereidde een groot project voor in
het kader van „Natuur je buur". Rond
het onderwerp „Bomen in de stad"werd
een bomenpad in Vlissingen en Oost-
Souburg uitgezet. Daarnaast zijn werk-
kisten en een lessenserie gemaakt over
„Bomen in de stad". Aan dit project
namen honderden leerlingen deel. Het
planten van bomen was nog maar een
klein onderdeel, centraal stond de func
tie van bomen en groen in de stad.
Hoewel de laatste jaren een zeer po
sitieve ontwikkeling valt waar te nemen,
ziet de toekomst van „Boomfeestdag" er
niet zonnig uit. Bezuinigingen binnen
het Ministerie van Landbouw en Visserij
bedreigen o.a. de centrale materiaal
voorziening. Dat hoeft geen ramp te zijn.
Voorwaarde is wel, dat gemeenten een
actief en vooral creatief beleid gaan voe
ren om scholen de mogelijkheid te
(blijven) bieden deel te nemen. Boom
feestdag is immers in veel gemeenten de
enige milieu-educatieve activiteit t.b.v.
het onderwijs waar de gemeentelijke
overheid een actieve rol speelt. Dat mag
niet vervallen, maar moet juist worden
uitgebreid. Landelijk moeten stimulan
sen blijven uitgaan en ook moet het
landelijk karakter niet verloren gaan.
Eén dag extra aandacht voor natuur en
milieu binnen het onderwijs is niet over
dreven. Samenwerking tussen onder
wijs, gemeenten en milieu-educatieve
organisaties op plaatselijk of regionaal
niveau kan leiden tot goede milieu-edu-
catieve projecten.
voor vervolg zie hiernaast.
