Ook als de zon schijnt regent het zuu De stand van zaken in het Zeeuwse Bronnen Droge en natte neerslag De bodem Materialen I DOOR BERNADETTE VAN DEN BRIK Bijna dagelijks kan men in de krant lezen hoe de zure regen oprukt Re gelmatig zijn er spotjes van het minis terie van milieu over zure regen op tv. te zien. In dagbladen staan pagina grote advertenties. Kortom de zure regen-problematiek staat in de belang stelling. Maar hoe staat het met de zure regen in Zeeland? Ongeveer een kwart van de zure neerslag die op Nederland valt als gevolg van S02 en NOx is maar afkomstig uit eigen land. Van de 75% import komt ca. 25% uit West-Duitsland, 20% uit Engeland, 15% uit België, 5% uit Frankrijk en 10% uit andere landen. De overheersende wind richtingen maken de industriecentra in het Ruhrgebied, in Midden Engeland en in België tot vrijwel even belangrijke bronnen als de Rijnmond (zie figuren 1 en 2). Overigens is Nederland nog meer een boosdoener voor onze buurlanden dan zij voor ons, want van de Nederland se S02 en NOx - emissie gaat 80 a 8 5 de grens over. In Nederland zorgen 355 bedrijven voor 95% van alle emissies. Daarvan zijn er 19 in Zeeland gevestigd. Fractie totale Aantal zure regen uitstotende emissie SO 2 en bedrijven NO x (in zuureenh.) in Nederland w.v. in Zeeland 60% 21 3 80% 65 7 95% 355 19 Om het probleem van hoge concentra ties schadelijke stoffen in de omgeving van industrieën op te lossen, bouwde men in de jaren zestig heel hoge schoor stenen. En inderdaad, in de directe om geving van de vervuilers klaarde de lucht aardig op. Ook Zeeland doet hieraan mee. „Hoge schoorstenen enlaatdeboel maar waaien" is helaas het motto. In Zeeland zitten de belangrijkste bronnen van zure regen in de twee be langrijkste Zeeuwse industriecentra, het Sloegebied en de Kanaalzone. In het Sloegebied worden grote hoeveelheden S02 uitgestoten doorTOTAL Vlissin- gen, de PZEM-elektriciteitscentrale (wordt na voltooiing van de kolencen trale met zuiveringsinstallatie aanzien lijk minder) en Péchiney. Hoechst loost veel fluor en stof. Dat zijn geen verzu- Voor zure regen hoeft het niet te rege nen, zure regen is neerslag: „droge en natte neerslag vanuit de lucht van die stoffen, die direct of indirect in staat zijn de bodem, grond- en oppervlaktewater te verzuren". Uit zwaveldioxyde (S02) en stikstof- oxyden (NOx) worden in de atmosfeer, de bodem en het water zuren gevormd: zwavelzuur en salpeterzuur. Ammoniak (NH,) is in de atmosfeer en in het water een zuur-neutraliserende stof, maar in de bodem wordt NH3 omgezet tot salpe terzuur. NH, draagt daarmee bij aan de verzuring. Ozon (O,) beïnvloedt het blad van de planten en richt daar schade aan. Bovendien kan ozon samen met kool waterstoffen de produktie van blad groen aantasten. Zwaveldioxyde en stik- stofoxyden en hun volgprodukten zwa velzuur en salpeterzuur, kunnen in de atmosfeer duizenden kilometers wor den getransporteerd. Deze stoffen ko men voor in gasvorm, aan (stofdeeltjes of opgelost in waterdruppels. NH3 wordt over geringere afstanden getransporteerd en heeft vooral een lo kale/regionale betekenis. Een goed voorbeeld hiervan is de Kootwijker broek op de Veluwe waar de aantasting van bossen door zure regen duidelijk waar te nemen is. In de omgeving van Kootwijk is veel bio-industrie (varkens en kippen). De NH,, hoofdzakelijk af komstig van de bio-industrie, speelt hier de belangrijkste rol in de zure neerslag. De veroorzakers van verzuring zijn dus verschillende stoffen. Maar omdat het effect steeds hetzelfde is - verzuring - kun je ze uitdrukken in dezelfde maat, afhankelijk van de mate van verzurende werking van ieder stof. Zo viel in 1980 op een gemiddelde Nederlandse hectare 83 kg S02 (=2750 zuureenheden) 57 kg NOx 1310 zuureenheden) 31 kg NH, 1940 zuureenheden). Totaal 6000 zuureenheden. rende maar bevorderen wel condensa van de zuren. De NOx uitstoot komt hoofdzakel uit de Kanaalzone waar Dow Chemii en NSM de belangrijkste bronnen zij a In de bodem vindt van nature zuurto voer plaats. Maar door menselijke actiZ teiten is de neerslag van verzurende stg( fen vervijfvoudigd, ten opzichte van ha natuurlijke niveau. Het toevoer van zuur naar de bode in zulke hoeveelheden vermindert 31 bufferwerking van de bodem omdat H stoffen zoals kalk, metalen, nitraten gi sulfaten naar het grondwater uitspoelt!; Bij voortdurende zuurbelasting zal ir. verzuring naar diepere bodemlagh doordringen en komen ook metaalin nen zoals aluminium en zware metaleh die zeer giftig zijn, vrij. Tevens treedt dasi verzuring van het grondwater op. n Een zuurder wordende bodem heep tot gevolg dat organisch materiaal mik der snel wordt afgebroken doordat bw paalde micro-organismen geremd web den. De kringloopprocessen worded verstoord en er kunnen effecten op y- vegetatie optreden. Gevoelige gewasseh zijn o.a. gerst, haver, radijs, sla, sprui kool, viool, dahlia, den, lijsterbes en ld cerne. li Sommige gevoelige gewassen zoab sla, andijvie en tomaten hebben een o|l< brengstreductie van 10%. Hoe snel den dergelijke effecten optreden hangt gnk tendeels af van de grondsoort. Op big dems met een van nature geringe buff ed werking zoals Oost-Nederland, gaat c gezondheid van de bossen in een verbiv sterend snel tempo achteruit. Waar cs bufferwerking sterk is, zoals bij cj Zeeuwse klei, zijn nog geen effecten ojr gemerkt. f Bij gebruiksgoederen is vooral aantai ting van metalen (met name staal e: zink) en wellicht verf van belang. Aar tasting van Nederlandse cultuurgoed! ren door verzuring is geconstateerd h diverse monumenten, zoals gebouwe: en beeldhouwwerken van met name nr tuursteen, gebrandschilderde glazen e carrillons alsmede bij papier, leer en ter tiel in archieven en musea. Deze aantai ting wordt veroorzaakt door enkele tiet

Tijdschriftenbank Zeeland

Wantij | 1985 | | pagina 4