Ook als de zon schijnt regent het zuu
De stand van zaken in het Zeeuwse
Bronnen
Droge en natte neerslag
De bodem
Materialen
I
DOOR BERNADETTE VAN DEN BRIK
Bijna dagelijks kan men in de krant
lezen hoe de zure regen oprukt Re
gelmatig zijn er spotjes van het minis
terie van milieu over zure regen op tv.
te zien. In dagbladen staan pagina
grote advertenties. Kortom de zure
regen-problematiek staat in de belang
stelling. Maar hoe staat het met de zure
regen in Zeeland?
Ongeveer een kwart van de zure neerslag
die op Nederland valt als gevolg van S02
en NOx is maar afkomstig uit eigen land.
Van de 75% import komt ca. 25% uit
West-Duitsland, 20% uit Engeland, 15%
uit België, 5% uit Frankrijk en 10% uit
andere landen. De overheersende wind
richtingen maken de industriecentra in
het Ruhrgebied, in Midden Engeland en
in België tot vrijwel even belangrijke
bronnen als de Rijnmond (zie figuren 1
en 2). Overigens is Nederland nog meer
een boosdoener voor onze buurlanden
dan zij voor ons, want van de Nederland
se S02 en NOx - emissie gaat 80 a 8 5 de
grens over.
In Nederland zorgen 355 bedrijven
voor 95% van alle emissies. Daarvan zijn
er 19 in Zeeland gevestigd.
Fractie totale
Aantal zure regen uitstotende
emissie SO 2 en
bedrijven
NO x (in zuureenh.)
in Nederland w.v. in Zeeland
60%
21 3
80%
65 7
95%
355 19
Om het probleem van hoge concentra
ties schadelijke stoffen in de omgeving
van industrieën op te lossen, bouwde
men in de jaren zestig heel hoge schoor
stenen. En inderdaad, in de directe om
geving van de vervuilers klaarde de lucht
aardig op. Ook Zeeland doet hieraan
mee. „Hoge schoorstenen enlaatdeboel
maar waaien" is helaas het motto.
In Zeeland zitten de belangrijkste
bronnen van zure regen in de twee be
langrijkste Zeeuwse industriecentra, het
Sloegebied en de Kanaalzone. In het
Sloegebied worden grote hoeveelheden
S02 uitgestoten doorTOTAL Vlissin-
gen, de PZEM-elektriciteitscentrale
(wordt na voltooiing van de kolencen
trale met zuiveringsinstallatie aanzien
lijk minder) en Péchiney. Hoechst loost
veel fluor en stof. Dat zijn geen verzu-
Voor zure regen hoeft het niet te rege
nen, zure regen is neerslag: „droge en
natte neerslag vanuit de lucht van die
stoffen, die direct of indirect in staat zijn
de bodem, grond- en oppervlaktewater
te verzuren".
Uit zwaveldioxyde (S02) en stikstof-
oxyden (NOx) worden in de atmosfeer,
de bodem en het water zuren gevormd:
zwavelzuur en salpeterzuur. Ammoniak
(NH,) is in de atmosfeer en in het water
een zuur-neutraliserende stof, maar in de
bodem wordt NH3 omgezet tot salpe
terzuur. NH, draagt daarmee bij aan de
verzuring. Ozon (O,) beïnvloedt het blad
van de planten en richt daar schade aan.
Bovendien kan ozon samen met kool
waterstoffen de produktie van blad
groen aantasten. Zwaveldioxyde en stik-
stofoxyden en hun volgprodukten zwa
velzuur en salpeterzuur, kunnen in de
atmosfeer duizenden kilometers wor
den getransporteerd. Deze stoffen ko
men voor in gasvorm, aan (stofdeeltjes
of opgelost in waterdruppels.
NH3 wordt over geringere afstanden
getransporteerd en heeft vooral een lo
kale/regionale betekenis. Een goed
voorbeeld hiervan is de Kootwijker
broek op de Veluwe waar de aantasting
van bossen door zure regen duidelijk
waar te nemen is. In de omgeving van
Kootwijk is veel bio-industrie (varkens
en kippen). De NH,, hoofdzakelijk af
komstig van de bio-industrie, speelt hier
de belangrijkste rol in de zure neerslag.
De veroorzakers van verzuring zijn
dus verschillende stoffen. Maar omdat
het effect steeds hetzelfde is - verzuring -
kun je ze uitdrukken in dezelfde maat,
afhankelijk van de mate van verzurende
werking van ieder stof. Zo viel in 1980 op
een gemiddelde Nederlandse hectare 83
kg S02 (=2750 zuureenheden) 57 kg
NOx 1310 zuureenheden) 31 kg
NH, 1940 zuureenheden). Totaal
6000 zuureenheden.
rende maar bevorderen wel condensa
van de zuren.
De NOx uitstoot komt hoofdzakel
uit de Kanaalzone waar Dow Chemii
en NSM de belangrijkste bronnen zij
a
In de bodem vindt van nature zuurto
voer plaats. Maar door menselijke actiZ
teiten is de neerslag van verzurende stg(
fen vervijfvoudigd, ten opzichte van ha
natuurlijke niveau.
Het toevoer van zuur naar de bode
in zulke hoeveelheden vermindert 31
bufferwerking van de bodem omdat H
stoffen zoals kalk, metalen, nitraten gi
sulfaten naar het grondwater uitspoelt!;
Bij voortdurende zuurbelasting zal ir.
verzuring naar diepere bodemlagh
doordringen en komen ook metaalin
nen zoals aluminium en zware metaleh
die zeer giftig zijn, vrij. Tevens treedt dasi
verzuring van het grondwater op. n
Een zuurder wordende bodem heep
tot gevolg dat organisch materiaal mik
der snel wordt afgebroken doordat bw
paalde micro-organismen geremd web
den. De kringloopprocessen worded
verstoord en er kunnen effecten op y-
vegetatie optreden. Gevoelige gewasseh
zijn o.a. gerst, haver, radijs, sla, sprui
kool, viool, dahlia, den, lijsterbes en ld
cerne. li
Sommige gevoelige gewassen zoab
sla, andijvie en tomaten hebben een o|l<
brengstreductie van 10%. Hoe snel den
dergelijke effecten optreden hangt gnk
tendeels af van de grondsoort. Op big
dems met een van nature geringe buff ed
werking zoals Oost-Nederland, gaat c
gezondheid van de bossen in een verbiv
sterend snel tempo achteruit. Waar cs
bufferwerking sterk is, zoals bij cj
Zeeuwse klei, zijn nog geen effecten ojr
gemerkt. f
Bij gebruiksgoederen is vooral aantai
ting van metalen (met name staal e:
zink) en wellicht verf van belang. Aar
tasting van Nederlandse cultuurgoed!
ren door verzuring is geconstateerd h
diverse monumenten, zoals gebouwe:
en beeldhouwwerken van met name nr
tuursteen, gebrandschilderde glazen e
carrillons alsmede bij papier, leer en ter
tiel in archieven en musea. Deze aantai
ting wordt veroorzaakt door enkele tiet