Een ongelukzit in een klein...,
De bronterm
Herziening
DOOR HANS BANNIK
De mening van de regering dat nieuwe
kerncentrales in Nederland veilig ge
bouwd kunnen worden, berust op rap
porten van de Commissie Reactor Vei
ligheid (CKV) en de Gezondheidsraad.
Deze rapporten zijn gebaseerd op ge
gevens uit 1982, die inmiddels echter
achterhaald zijn door recente Ameri-
kaase studies. Een team deskundigen
van de TH Twente* heeft de nieuwste
gegevens uitgewerkt voor de Neder
landse situatie, op verzoek van de Wad
denvereniging. Een nieuw en in som
mige opzichten onthullend licht op de
„geschiktheid" van de vestigingsplaat
sen Borssele en Moerdijk
Bij de vraag naar de wenselijkheid van
nieuwe kerncentrales, en ook bij de
vraag welke vestigingsplaatsen de voor
keur verdienen, spelen de veiligheid en
de daaraan verbonden risiko's een be-
Een ongeluk in een kerncentrale is pas
echt ernstig als er radio-aktieve stof
fen in de buitenlucht komen. Daar
tegen zijn allerlei maatregelen geno
men, maar uit te sluiten is het niet. In
het ernstigste geval kunnen dan een
aantal duizenden mensen in de direk-
te omgeving ziek worden en/of ster
ven en kan een groot gebied voor een
bepaalde periode onbewoonbaar
worden en ongeschikt voor landbouw
en veeteelt. Hoe groot de schade is
hangt af van de hoeveelheid waarin,
het tijdstip waarop en de tijd waarin
radio-aktieve stoffen (allerlei soorten)
ontsnappen uit de kerncentrale. Deze
kenmerken samen noemt men de
„bronterm".
Men weet nu meer dan vroeger
over deze bronterm, omdat het met
nieuwe komputermodellen en prak
tijkproeven mogelijk is het verloop
van diverse typen kerncentrale-onge
lukken nauwkeurig te bestuderen. Zo
worden vroegere schattingen van de
vrijkomende hoeveelheid radioakti-
viteit nu in twijfel getrokken, bij
voorbeeld in de nieuwe rapporten van
de CRV (Commissie Reactor Veilig
heid) en de Gezondheidsraad. De
vraag of deze adviesorganen voorba
rig of zelfs ongefundeerd (en dus on
verantwoord) optimistisch zijn, is het
wezenlijke punt in de „brontermdis-
kussie".
langrijke rol. De gevolgen van een ern
stig ongeluk met een kerncentrale kun
nen immers gigantisch zijn.
Het schatten van de grootte van deze
risiko's baseert men op analyses van de
mogelijke ongevallen, van de kans daar
op en van de hoeveelheid daarbij vrij
komende radioaktiviteit. Het laatste
wordt de „bronterm" genoemd (zie in
zet) en rond dat begrip is opnieuw een
flinke diskussie losgebrand.
In Nederland worden al sinds jaar en
dag 3 scenario's gehanteerd als represen
tatieve ongevallen met een kerncen
trale. Deze zijn het ernstig (KE), middel
zwaar (KM) en onschuldig (KO) te noe
men kernongeval. Ze zijn afgeleid uit de
Amerikaanse Reactor Safety Study
(RSS) uit 1975 en berusten op de toen
heersende wetenschappelijke inzichten.
In het nieuwe advies van de Commissie
Reactor Veiligheid aan de regering
(1982) wordt een herziening aanbevolen
voor de kategorie ernstige ongevallen.
De oorspronkelijke bronterm voor het
KE-scenario moet volgens de CRV aan
zienlijk verlaagd worden. Het belang
rijkste argument is, dat de veiligheids
omhulling van een kerncentrale later zal
bezwijken dan vroeger werd aangeno
men. De lozing van radio-aktieve stoffen
bij zo'n geval zal dan veel kleiner zijn.
De wijziging is zelfs zo ingrijpend, dat
gevolgen voor het herziene KE-scenar
door de CRV veel lager worden ingt
schat dan gevolgen van het oude KJ
scenario. Voor die middelzware ong
vallen laat de CRV de bron term on.gt0
wijzigd. Het argument daarvoor is d%,
over de KM-kategorie nog onvoldoer c
kennis is opgedaan. Vervolgens heeft ok
Gezondheidsraad in 1984 advies uitgt
bracht over de mogelijke gevolgen vei
bonden aan het herzien van de broi
term. Daarbij is voetstoots uitgegaan a
het eerdere advies van de CRV. Logisc
is dan ook dat de Gezondheidsraad tcL,
kleinere aantallen sterfte- en ziektege
vallen komt, vergeleken met de vrof
gere berekeningen. Inmiddels blijl
echter dat de diskussie over de bronte: r
in de Verenigde Staten nog volop iJt
ontwikkeling is. Nieuwe inzichten z j st
naar voren gekomen in de evaluaties'ij,
die van de officiële Nuclear Regulator
Committee (NRC) van juli 1985. Daav,
uit blijkt dat in veel van de onderzocht g
ongevallen de bronterm inderdaad lage I(
is dan uit de RSS van 1975 kon wordeif
afgeleid. Voor sommige ongevalsverlc v
pen valt de bronterm echter beduiden:^,
hoger uit. Algemene vermindering var»
de bronterm wordt door de NRC daai g
om niet mogelijk geacht en er word® e
geen definitieve nieuwe brontermen ge n
noemd. Met deze nieuwe gegevens ka
men konklusies van de CRV en het daar f,
6
