P^pcensies
Vogeltochten in de
lage landen
Praktisch milieubeheer
in en om het huis
„Vogeltochten in de lage landen" is
een boekje dat als doel heeft om
zowel de vogelvriendelijke wandel-
familie als de doorgewinterde
ornitholoog" de mogelijkheid
te bieden ongeveer 250 vogel
soorten te kunnen waarnemen,
via 160 wandel- en fietstochten
en ook zogenaamde kijkpunten.
Verontrusting van vogels en
beschadiging van landschap is uiter
aard uit den boze. Een streven
waar de samenstellers, Pieter
Paul van Laake en Guido Burg-
graeve, beide goede bekenden voor
de Zeeuwse vogelaar, ruim in
geslaagd lijken te zijn.
Men heeft op goede wijze
gebruik gemaakt van de terrein
kennis van ruim 100 goede veld-
ornithologen uit Nederland en
Vlaanderen. Verder hebben de
auteurs zich in hun gebiedsindeling
niet helemaal laten leiden
door bestaande provinciale
grenzen, maar deze zoveel
mogelijk laten samenvallen met de
ornithologisch gezien logischer
distrikten, gevonden aan de hand
van de SOVON-broedvogel-
gegevens door Kwak en Reijrink.
(SOVON is de Stichting Ornitho
logisch Veldonderzoek Nederland).
Elke tochtisnauwkeurigbeschre-
ven en de begeleidende topogra
fische kaarten (1 80.000 tot
1 25.000) zijn buitengewoon
scherp en duidelijk afgedrukt.
Iedereen die Pieter Paul van
Laake beter kent, weet hoe groot
zijn nauwgezetheid van werken is
en deze eigenschap was brood
nodig om deze grote hoeveelheid
gegevens leesbaar, overzichtelijk
en toegankelijk te rangschikken.
Ik heb steekproefgewijs enkele
vogelnamen uit het register,
(achterin opgenomen en per
soort verwijzend naar de route
nummers) gekontroleerd en kon,
zoals verwacht, geen onjuistheden
opsporen.
Het boek wordt geïllustreerd
door kwalitatief goede landschaps
foto's gekombineerd met vogel
tekeningen van de eerste auteur.
Opvallend in de tekeningen zijn de
karakteristieke houdingen en het
vaak totaal ontbreken van biotoop
elementen als halmen, takjes,
struiken, water, etc.
Een enkele maal leverde dit
konsekwent uitgevoerd teken
patroon gefronste wenkbrauwen
op. Zoals bij de met zijn kop naar
beneden afgebeelde boomklever
zonder boomstam en de tortelduif,
die drinkt maar waarvan de halve
snavel hierdoor ontbreekt.
Origineel zijn de overal door het
boek verspreide tekeneningen van
vogelveren, waarbij de tekenaar zijn
bijnaam „Pieper Paul" eer aandoet
door het grote aantal zangvogel
veren.
Regelmatig treft men tussen de
routebeschrijvingen korte stukjes
tekst, die wetenswaardigheden
van een voor het distrikt typerende
soort samenvatten (bijv. eidereend,
brandgans, purperreiger, krams
vogel). Inhoudelijk interessante en
ook prettig leesbare stukjes. Het
ontbreken van de originele
literatuurverwijzingen in deze
fragmenten lijkt me echter onjuist.
Voor het vogeldistrikt Limburg
wordt het exklusief voorkomen
van enkele Middeneuropese
soorten genoemd. Maar welke zijn
dit?
De eerder genoemde nauwgezet
heid is verder ook terug te vinden in
de nummers van buslijndiensten
bij de tochten, de lijst van
telefoonnummers van busonderne
mingen, vertrektijden van pontjes
en weekenddienstregeling van het
openbaar vervoer en allerlei
nuttige tips als Jaarzen aanbe
volen".
De omslag is origineel en fraai.
Het was misschien een goed
idee geweest een lijst van adressen
op te nemen waar een ieder de
waarnemingen van zijn tocht heen
kan sturen en ook een register
met plaatsnamen, dat verwijst naar
de routenummers.
Een goed vogelboek dat een hiaat
opvult, niet te duur is en op allerlei
vogelnivo's te gebruiken valt. Maar.
verliest vogelen nu niet een deel
van zijn charme doordat het
onverwachte, ontdekkende en
verrassende element voor een deel
wegvalt? Wordt de Nederlandse
vogelaar niet nog konsumptiever
dan hij of zij al is?
Vogeltochten in de Lage Landen
Pieter Paul van Laake Guido
Bu rggraeve. Uitgeverij Dwars stap,
Nijmegen, 1985. Prijs28,50.
door Eric Marteijn.
Het boek is echt praktisch
gericht. De titel liegt er niet om.
De medewerking van de Vereniging
Milieudefensie spreekt boekdelen.
Er zijn mensen die hun huishouden
zo willen doen dat ze hun omgeving
minimaal (laten) belasten door hun
aktiviteiten. Voor die mensen
worden in dit boek per huiselijk
vertrek tips gegeven
12 tips voor de keuken,
10 tips voor de woon- en
slaapkamers, 11 tips voor kelder
en hobbyruimte, 12 adviezen
gaan over garage en auto en
13 tips betreffen tuin en keuken.
De paragraaf van de keuken gaat
over (1) stoffen die aan ons eten
zijn toegevoegd ter verbetering,
(2) verpakkingsmaterialen,
(3) zware metalen in het voedsel,
(4) het konsumeren van vis en
schelpdieren, (5) het opnemen van
bakteriën en schimmels, nitriet en
sulfiet met het voedsel en (6) energie
besparen in de keuken met de
apparaten (zowel bij aankoop als
gebruik). Ook de problemen rond
de kwaliteit van het drinkwater
komen aan de orde. Steeds wordt er
verteld waarom of waardoor de
stoffen in eten of drinken zitten en
wat de nadelen zijn voor onze
gezondheid en voor onze omgeving.
Bij de tips voor de garage en de
auto wordt voorgesteld om
individueel gebruik van auto en
openbaar vervoer op elkaar af te
stemmen. Er wordt goed uitgelegd
hoe het autoverkeer tot problemen
leidt door uitlaatgassen (zure regen)
en lood (gevaar voor zenuwstelsel en
hersenen), door asbestdeeltjes
van remmen en koppelingen
(longaandoeningen) en door
lawaai (overbelasting zenuwstelsel).
Ook wordt duidelijk aangegeven
hoe bij het kiezen van een nieuwe
auto aan deze aspekten aandacht
kan worden geschonken. Er zijn
namelijk auto's die een minder
slechte samenstelling aan uitlaat
gassen hebben; er zijn auto's zonder
asbest voor remmen en koppe
lingen; er zijn auto's die op loodvrije
benzine kunnen lopen.
Om nog een idee te geven van de
brede opzet van het boek volgt
hier een greep uit de onder
werpen borstvoeding of fles met
het oog op persistente bestrij
dingsmiddelen, hoe het beste
isoleren en verwarmen, hoe te
ventileren voor een prima lucht
huis en geen luchtjes van
apparaten en materialen, bestrijd
van muggen en vliegen, was
middelen, speciale schoonmaak
middelen en vlekkenreinigers,
konserveermiddelen.
Bij al dit soort zaken komen
konsekwent besparing op uitga v»,
en sparen van eigen gezondheit I
en omgeving aan de orde. SteeB
wordt een onderwerp afgeslote-11
met tips voor de dagelijkse ganj
van zaken in en rond ons huis.
Daarom hoeft de brede opzet tol
niet af te schrikken. Een goed b
om af en toe wat in te lezen, want aa
meer te doen in het eigen gedrag t|j
gunste van gezondheid en omgeval
dan op het eerste gezicht wel lijkt i
Praktisch Milieubeheer in en om l
huisE. R. Koch. Uitgave
A. W. Bruna en Zn, Utrecht. Tot stat
gekomen in samenwerking met de
Vereniging Milieudefensie.
Prijs 29,90.
door Jaap Woel
r,