i
Recensies
Weet wat U doet
Over veiliger werken met
Destniaingsmiaaelen
Onlangs verscheen een uiterst
informatieve en goed leesbare
brochure, bedoeld voor werkne-
pHSna-en tuinbouw die
tlmatig werken met bestrijdi
middelen en die betere werkom
standigheden nastreven voor zich
zelf en hun kollega's.
De brochure is in opdracht van de
Voedingsbond FNV samengesteld
door het Centrum Landbouw en
Milieu.
Om veiliger te kunnen werken
met bestrijdingsmiddelen worden^
veel achtergrondinformatie en
praktische tips gegeven. Doordat de
vinger ook op de zere plekken
wordt gelegd, vormt de brochure
een prima informatiebron om
bewustwording over veiligheid en
gezondheid te bevorderen binnen
de landbouw, maar óók daarbuiten.
De brochure past binnen de ont
wikkeling die in landbouwkringen
de laatste jaren opgang maakt
een toenemende behoefte bij werk
nemers en zelfstandigen aan infor
matie over de risiko's van be
strijdingsmiddelen voor de eigen
gezondheid.
De FNV-brochure begint met
een algemene beschouwing over
bestrijdingsmiddelen en gezond
heid. We kunnen lezen dat over de
chronische effekten van de midde
len op mensen nog vrij weinig
bekend is. Nergens staan hierover
gegevens in de statistieken. Boven
dien is het aantal mensen in de
agrarische sektor dat met kleinere
of grotere gezondheidsklachten
kampt, mogelijk veel groter dan
nu bekend is.
Vervolgens wordt ingegaan op
het gebruik van het etiketwat staat
erop, wat hoort erop te staan, wat
betekent het. Maar we kunnen ook
lezen wat niet op het etiket staat
in Nederland is geen informatie
opgenomen over de kans op chro
nische vergiftigingen. Steeds weer
blijkt de chronische, lange-termijn
vergiftiging de grote adder onder
het gras te zijn.
In een volgend hoofdstuk behan
delt de brochure het veiliger werken
met bestrijdingsmiddelen. Naast
zeer praktische tips en suggesties
wordt ook nu weer pas op de plaats
Hraarjbijn^H
de een of ander^ffianier schadeli
zijn voor de gezondhei^Maa^old
de veiligheidsvoc
zijn onvolledig in Nederland is
vrijwel niets geregeld voor mensen
I die na toepassmt^^M
len
moeten.
Tot slot wordt ingegaan op de
^Jevm^opditterreuW?P^Bien
I plichten staan toegankelijk op een
rij. Het is jamiagfa^fain^jn^ofd-
stuk te kort wordt stilgestaan bij
het tofeiatingsbeleid *var<'ftostrij-
len en de bSffl9pR|
Landschapsonderzoek zorgvuldgaaH
Walcheren Ook vond ik m
aestrijdings-
aten gewassen in
merkelijk de verwaarlozing van
een landschap waar Zeeland ju s
beroemd om ishet buitendui a
i bracht de
Provinciale Planologische Dienst
het woorc
rwse Landschappen. Bego^^^trahd
nen is met Walcheren, later
andraeMer^S^eelandvolgenB
f reden van het uitbrengen vanl
een serie rapporten aver onze land-
is het nog enig overgebleven s f
bij 1
opgenomen (wel later bij de ir 1
ronvaSrae Commissie Toelating.
Wat doet deze immers met de in
debrochure gekonstateerde zwakke
plekken, zoals chronische lange-
termijn vergiftigingen
Over het gebruik van de middelen
in het algemeen heeft de FNV niet
zondermeer een relativerende
houding "Het gebruik kan wel
worden beperkt door van alterna
tieven gebruik te maken. Het ver
bruik lijkt al iets terug te lopen
en meer en meer worden selektief
werkende middelen gebruikt.
Maar ondanks dat zullen bestrij
dingsmiddelen ook in de toekomst
moeten worden verwerkt en ver
spoten, en vaak gebeurt dat door
de werknemers in die bedrijfstak
ken".
We kunnen ook lezen dat Voe
dingsbond bezig is met het opstellen
van een zwarte lijst". Op deze lijst
komen middelen te staan die de
Voedingsbond zó riskant vindt
voor mens en milieu, dat ze zo
snel mogelijk verboden moeten
worden.Jammer dat deze zwarte lijst
niet in de brochure is opgenomen.
Jammer ook, dat "omstreden"
middelen niet duidelijker genoemd
staan, evenals de redenen waarom
zij omstreden zijn.
Hoe dan ookhet opsteken
van deze zwarte lijst, de diskussie
over veiligheid van de gezondheid
en het zoeken naar alternatieven
voor gewasbeschermingsmiddelen
zetten steeds meer de puntjes op
de i bij de huidige spuitpraktijken
en het huidige beleid. Een uit
stekende ontwikkeling.
FNV-brochure Weet wat U doet, f 7,50;
te bestellen bij FNV, tel. 030-738333/
CLM, tel. 030-322481.
door Karin van Flerwaarden.
schappen is, dat het provinciaal
bestuur het van groot belang acht
dat haar beleid wordt ondersteund
door gericht onderzoek. De serie
Zeeland"
dan ook bedoeld om aan bestuur
ders, planners en beheerders
basismateriaal te verschaffen vo™
dat beleid en voor beheer. V>
dat het deelrapport over Walche-
studierapport i£
dat wetenschappeiijl^an opzet is.
Wel jammer, dat het rijkelijk te laat
komt t.a.v. de landinrichting die
voor Walcheren op gang is gezet.
Daarnaast is het rapport ook voor
geïnteresseerden bedoeld, al maakt
het wetenschappelijke karakter het
lezen voor hen niet gemakkelijk.
Daar staat tegenover, dat de bro
chure vrij aantrekkelijk is gemaakt
door gebruik van veel over
zichtskaartjes, foto's en schetsen.
Helaas zijn de meeste foto's echter
vrij slecht afgedrukt.
De samensteUers hebben ge
tracht het landschap in beeld te
brengen en de mate van kwetsbaar
heid aan te geven om toekomstige
veranderingen goed te kunnen in
passen, althans beter dan tot nu toe
gebeurde. Het rapport vervalt dus
niet in een krampachtige poging
nog zo veel mogelijk te behouden.
De helft van de pagina's gaat op
aan een analyse van de Walcherse
landschappen. Hierin staat niet zo
veel nieuws in het kader van de
landinrichting verschenen derge
lijke verhalen al een paar jaar eerder.
Hier is echter het beeld wel voUe-
dig(er) en meer gedetailleerd.
Opvallend is het bezigen van een
aantal nieuwe termen aanpolder-
ringen, zeewaterkerend (naast zee-
werend), vervlogen duinzand
gronden, voorstraatdorp, zee
landschap, enz. Ten dele zal dat
vakjargon zijn, daarnaast zijn het
waarschijnlijk eigen vindingen of
woorden van Vlaamse herkomst.
ling in landschapstypen).
aüeTmgw^Rgn'een drogi
e "synthese" - woi
de verschill^HPIHHSunapsj
ingedeeld. Daarbij wordLgebruil
gemaakt van drie nivo's. Op zich
Idie indeling logisch, maarptaated
karaker ervan zichtbaar. De gre
issen het z'®ahdim%ptëri3Het
zeearmenlandschap zijn bijvoor
beeld niet helder. Ook ontgaat ij
welk belang het heeft ondersche i
te maken tussen industriegebied!
op drooggevallen gronden en
die op schorgronden.
Tenslotte wordt kort ingegaar
op de kwetsbaarheid van alle typ<
Dat verhaal zelf is weerbarstig,
maar gelukkig zijn de uitkomsten
een tabel helder weergegeven.
Bij het rapport horen vier
kaarten. De vierde kaart is eigenlj
het visitekaartje, omdat daarop
de Egging van onze landschappei
en hun kwetsbaarheid is samengf
vat. In kleur is af te lezen hoe kwe
baar elk stukje landschap is bevo
den. Het is daarom wel jammer d
de kleurverschillen vrij gering zijl
zodat niet snel duidelijk is in wel
klasse een bepaald plekje valt. De
kleuren zelf spreken trouwens oj
niet erg. Iets om in het volgende
deelrapport te verbeteren, zodat'
inhoud nog beter tot zijn recht
komt.
Provinciale Planologische Dienst va
Zeeland
Landschapsonderzoek Zeeland, deel-
gebied Walcheren.
Prijsf 15,-- in de boekhandel.
Door Jan Willem Jongepm
