r-
Dick van Hoffen
Stedelijke groenstruktuur
Steeds meer gemeenten gaan over op
een beheer die de natuurfunktie van het
openbare groen vergroot. De oorzaken
hiervan zijn het toenemend
milieubewustzijn én bezuinigingen op het
budget van de plantoensendiensten.
Waar jammer genoeg nog te weinig
aandacht aan wordt besteed, is de
zogenaamde stedelijke ekologische
infrastruktuur. Dat wil zeggenruimtelijke
groenstrukturen en verbindingswegen
voor planten en dieren binnen de stad.
In de gemeente Middelburg is deze
infrastruktuur nu nog redelijk ideaal.
Maar hoe lang nog
Natuur in
de stadl
I n de jaren '70 en '80 zijn een aantal
experimenten op gang gekomen voor
het beheer van openbaar groen. Een
gevarieerd en goed ontwikkeld stads-
ekosysteem blijkt steeds meer moge
lijkheden te bieden aan de diverse le
vensvormen van de natuur in de stad.
Dit zogenaamde „nieuwe beheer" be
zit de volgende kenmerken
- een grotere variatie in aangeplante
soortenbomen,struiken enplanten
- meer geleidelijke overgangen in be-
plantingsstruktuurniet van gazon
naar boomgroep, maar van gazon via
ruigte naar struiken en bomen
- meer inheemse plantesoorten, reke
ning houdend met de verlangens van
de soorthierdoor krijgt ook de in
heemse fauna meer overlevingskan
sen
- het beperken van bemesting en gif-
gebruik
- het laten liggen van dood hout (in
grotere bosjes)
- het minder vaak maaien van gazons
- bij de aanleg van nieuwe wijken oude
waterlopen in takt laten en de aan
grenzende grond niet ophogen, zo
dat zichtbaar blijft in welk landschap
de wijk is gebouwd.
Pas de laatste jaren heeft dit nieuwe
beheer gestalte kunnen krijgen in de
praktijk. In vroegere tijden blijkt niet
alleen het beheer van de natuur in de
stad heel anders geweest te zijn, maar
daardoor ook de groenstruktuur. Inde
middeleeuwse stad bijvoorbeeld werd
de niet-bebouwde oppervlakte gro
tendeels gebruikt voor voedselpro-
duktiekruiden, groente en fruit. La
ter werden deze tuinen ook meer als
siertuin ingericht.
In de 19e eeuw deden wandelpar
ken htm entree binnen de stad. Ze
werden veelal aangelegd op vroegere
stadswallen. De struktuur ervan is ge
baseerd op ideeën van deEngelse land
schapsstijl: kronkelende paden, een
beetje reliëf en afwisselende beplan-
tingsgroepen.
In de 19e eeuw en begin 20e eeuw
werden regelmatig woonwijken ge
bouwd, net buiten de stadsgrachten,
met veel tuinkomplexen. Deze tuin-
komplexen bevinden zich binnen ge
sloten huizenblokkeneen aantal aan
elkaar grenzende achtertuinen die
vaak alleen via een smalle brandgang
bereikbaar zijn.
Na de 2 e Wereldoorlog deden
vooral nieuwe stedebouwkundige
ideeën hun intrede. Uit Engeland
kwam de tuinstad-gedachte: in de
stadswijk wilde men de voordelen van
het platteland (gezonde leefomgeving
en schoonheid van de natuur) kom-
bineren met de voordelen van de stad.
Daarbij kwam het idee om de wijken te
laten funktioneren als een sociale
eenheid met een vorm van zelfbestuur
en beheerstaken voor de bevolking.
Voor de natuur in de stad hield dit in,
dat er in de wijk openbare groenvoor
zieningen werden aangelegd en dat die
samen met de tuinen vervlochten wer
den met de bebouwing.
In de loop van de jaren '50 en '60
kreeg het groen in de stad steeds meer
verschillende funkties die met elkaar
werden geïntegreerd. In stadsparken
waren zo wandelpark, sportveld en
speelplaats naast elkaar te vinden.
Vaak diende het groen als kamouflage
Groene longen Middelburg, situatie 1988.
Bebouwing
Bestaand bos
Potentiële bosverbinding
(suggestie)
S: Sportvelden
B:
E:
0:
WWaterwijk (Seisweg)
VVeerse watergang
Tracé rijksweg
Erasmusdijk
