Aktieplan
Zalm en Zeehond
Opsporing verzocht
Wouter de Gaaij is koördinator van het Delta-
overleg. Dit is een overlegstruktuur tussen na
tuur- en milieuorganisaties in Zuid-Holland,
Brabant en Zeeland.
Rioolwaterzuiveringsinstaaltie bij Retranchement
van het water afneemt, bezinken de
slibdeeltjes. Dat gebeurt vooral „aan
het eind" van de rivier. De Schelde-
bodem tussen pakweg Antwerpen en
de grens is niets anders dan één dikke
laag sterk vervuild slib. Zon bodem
kan de vitale funkties voor het eko-
systeem met geen mogelijkheid meer
vervullen. Bodemdiertjes worden ver
giftigd en via de voedselketens hoopt
het gif zich op in hogere organismen.
Dat 16% van de bot in de Westerschel-
de enge zweren en gezwellen verto ont,
is een teken aan de wand. Onder in
vloed van onder andere het zoutgehal
te komen de verontreinigingen uit de
bodem weer vrij. De bodem is dus
eigenlijk ook een (langdurige) bron
van watervervuiling. Een bron die ja
ren nadat de laatste lozing zal zijn be
ëindigd niet zal zijn uitgeput. Overal
langs de Schelde wordt het slib met
hoge waterstanden op de oever afge
zet. De broekbossen en hooilanden
langs de Belgische riviertjes en de
schorren langs het estuarium worden
daardoor ernstig bedreigd. Men heeft
bijvoorbeeld berekend dat op het land
van Saeftinge al tientallen tonnen
zware metalen liggen opgeslagen.
Zoals het nu gaat kan het nog tot ver in
de 21e eeuw duren voordat water en
waterbodem schoon zijn. Dat duurt te
lang. Ermoetmeerwordengedaanom
dit doel eerder te bereiken. Verbete
ring van het Scheldewater is een van de
punten die bij de waterverdragonder-
handelingen tussen Nederland en Bel
gië op de agenda staan. Deze onder-
De Westerschelde bij Ritthem
handelingen zitten echter muurvast,
wat te maken heeft met verdeeldheid
in het Belgische kamp. Het is dan ook
realistisch om te proberen het doel
ook via andere wegen te bereiken.
Daar zijn enkele aangrijpingspunten
voor. Zo deed de Belgische staatsse-
kretaris voor leefmilieu, Miet Smet,
eind '87 het voorstel dat de Schelde-
oeverstaten gezamenlijk een aktie
plan zouden opstellen, vergelijkbaar
met dat voor de Rijn. Een extra argu
ment voor zo'n aktieplan is dat de
Noordzeelanden vorig jaar in Londen
afgesproken hebben dat de aanvoer
van mikroverontreinigingen naar de
Noordzee voor 1995 met de helft
moet zijn verminderd. Aangezien de
Schelde een flinke portie bijdraagt aan
de Noordzeevervuiling zal deze af
spraak zeker konsekwenties moeten
hebben.
Het voorstel van staatssekretaris
Smet is dus zo gek nog niet. Van
Franse kant is er positief op gerea
geerd. Alleen minister Smit-Kroes
wees het van de hand
Wat zou zo'n Schelde-aktieplan moe
ten inhouden Allereerst zal het doel
stellingen moeten bevatten met de
termijnen waarop deze gehaald moe
ten zijn. Het uiteindelijke doel moet
volgens ons zijn dat alle oorspronke
lijke ekologische funkties weer wor
den vervuld. Voor de zoete rivieren wil
dat zeggen dat bijvoorbeeld insekten-
larven, zalm en visotter weer moeten
terugkeren. In het estuarium moeten
weer gezonde platvissen, schelpdieren
en zeehonden kunnen leven. Een dui
delijke konklusie van het in Middel
burg georganiseerde zeehonden sym
posium (maart 1988) was dat de W es-
terschelde een ideaal leefgebied is
voor zeehonden. Als het water maar
schoon zou zijn...
Voor de middellange termijn (bij
voorbeeld 1995, ofbinnen tien jaarna
vaststelling van het plan) moeten ver
volgens tussendoelen vastgesteld wor
den. Gezien hun schadelijke effekten
is het noodzakelijk dat op deze termijn
de lozing van mikroverontreinigingen
al drastisch omlaag gaat. Een afname
van 75% vergeleken met 1988 moe:
haalbaar zijn. Eveneens op deze ter
mijn zal het water overal in het Schelde
stroomgebied moeten voldoen aan de
minimum eisen die in Nederland al
lang geleden zijn vastgelegd in de vorrr
van de „basiskwaliteitsnorm". Deze is
sinds kort ook in België van kracht.
Voor bepaalde delen van het Scheldt I
stroomgebied zouden voor dezelfde
middellange termijn verdergaande
kwaliteitseisen vastgesteld en gereali-1
seerd moeten worden. Men kan bij- i
voorbeeld aan het water mensgerichte
funkties toekennen, zoals zwemwater,
vis- en schelpdierwater en (voor de
zoete waterenleverancier van drink
water. Bovendien kunnen voorlopig
beperkte ekologische doelstellingen
worden omschreven.
In dit artikel kunnen niet alle elemen
ten van een effektief Schelde-aktie
plan worden genoemd. Zo zal men
behalve lozingen ook de diffuse ver
vuilingsbronnen (bijvoorbeeld ver
keer en landbouw) moeten aanpak
ken. Overheidsinstanties zullen voor
al in België veel meer werk moeten
maken van opsporing van lozers,
harde afspraken over sanering van in
dustriële produktieprocessen en kon-
trole achteraf. De ervaring heeft ge
leerd dat er technisch heel veel verbe
tering mogelijk is, maar ook dat door
instanties en doelstellingen alleen het
water niet beter wordt. i
