Landschap
Monumentaal
Roelof Bijl is werkzaam bij de stichting Land
schapsverzorging.
Luciën Calle is aktief in verschillende natuur
organisaties waaronder de Stichting Land
schapsverzorging en de SteltkluuL
Geknotte zwarte moerbei in Kuitaart
Bomen kunnen ook een ekologische
waarde hebben. Bij wilde bomen kan
dat zijn, het voorkomen in eenbepaald
milieu. Maar ook kan een boom als
toevluchtsoord of verblijfplaats voor
zeldzame planten en dieren van belang
zijn. Verder mag natuurlijk niet het
belang van bomen voor het landschap
worden vergeten. Denk alleen maar
eens aan knotwilgen, notebomen,
leilinden en hoogstamfruitbomen of
aan de vele populieren die dijken en
wegen aankleden. De iep, die vroeger
een belangrijk aandeel had in het
landschap, is helaas grotendeels door
de iepeziekte geveld. De weinige iepen
die uit die tijd zijn overgebleven,
hebben nu een kultuurhistorische
waardehet zijn de laatste exem
plaren van een boomtype dat enkele
generaties lang het Zeeuwse land
schap heeft vormgegeven. De mooie
rijen iepen tussen Lewedorp en de
Sloedam en langs het Kanaal door
Walcheren bij Veere laten nog iets
zien van die oude glorie - een ver
ademing tussen alle strakke populie
ren van tegenwoordig.
In Zuid-Beveland staan de meeste
exemplaren van een andere kuituur-
historische waardevolle boom, de zo
genaamde grenslinde. Linden werden
vroeger vooral daar aange-plant om de
grenzen van gemeenten, polderschap
pen, maar vooral ook dijken aan te
duiden. Zuid-Beveland kent maar
liefst meer dan honderd van
deze soms zeer oude bomen.
Niet te verwarren met de kuituur-
historische, is de historische waarde
die bomen kunnen hebben. We moe
ten dan denken aan bomen die zijn
gebonden aan historisch belangrijke
plaatsen, gebouwen of ook gebeur
Grenslinden
tenissen. Hieronder vallen de verschil- 3
lende Wilhelmina-, Juliana- en Bea-S
trix-bomen die verspreid door de pro I
vincie staan. Met name Middel-burg,^
Hulst, Zierikzee en Sluis zijn steden!
met relatief veel bomen van histo-l
rische waarde. Vaak markeren ze oude 3
gebouwen. Ze zijn dan zelf ook oud en:
daardoor van waarde.
Vaak gaat die ouderdom samen mets
een indrukwekkende omvang, iets dn t
in de bomeninventarisatie wordt
aangeduid als "monumentale waar
de". Absoluut nummer één op de lijst
van Zeeuwse monumentale bomen is
de gigantische vleugelnoot die staat op
het terrein van het Gasthuis zieken
huis te Middelburg. Deze boom heeft
eenstamomtrek van maar liefst 7.80 m
en een kroondoorsnede van 22 m Van
binnen is de boom hol, waardoor et
een volwassen mens rechtop in kan I
staan. Het zou u niet verwonderen als I
de leeftijd op meer dan 300 jaar werd I
gesteld.
De onderzoeker meende dat ook, I
maar tot ieders verbazing (en enige I
teleurstelling) werd na korrespon
dentie met de Bomenstichting de leef
tijd niet op meer dan zo'n 150 jaa I
vastgesteld. De soort werd pas in 1782 I
in Engeland ingevoerd en in het begit
van de 19e eeuw in ons land in kultuu: I
genomen.
Zeeland heeft wel oudere bomen
In Heinkenszand staat bijvoorbeeld I
een 275-jarige linde en de paardekas
tanje bij de Hervormde kerk van 's j
Heer Arendskerke in ongeveer 300
jaar oud, evenals die bij 's Heer Hen
drikskinderen aan de Oude Rijksweg
Er zijn ook gevallen waarin ouder
dom los staat van een monumentale of
een historische waarde. Zo troffen we
in een tuin in Hulst een prachtig bu-
xusbosje aan. De bomen waren
„slechts" 9 m hoog en maten een om
trek van niet meer dan 0.90 m Toch
warenzeal 150 jaaroud. Waren-want
afgelopen winter werden ze omge
zaagd.
Hopelijk zullen veel van dit soort
jammerlijke gevallen binnenkort tot
het verleden gaan behoren. Dan kan
dankzij de thans lopende inventari
satie een aktieve bescherming worden
geboden aan alle waardevolle bomen
die ons land rijk is. i
