D
Geen afwenteling
Aad Smaal
Over het ouderwets aandoende thema
„milieu en industrie" konden
opmerkelijk frisse geluiden worden
gehoord in een debat tijdens de
Zomer Universiteit Zeeland, eind augustus
dit jaar.
Deelnemers waren dr. ir. Harry Spaas van
Dow Chemical, Ad van de Biggelaar van
Stichting Natuur en Milieu, prof. dr. ir.
Taeke de Jong van de Technische
Universiteit Delft en ongeveer
80 geïnteresseerden, onder voorzitterschap
van Jan de Vries.
Kanaalzone
Milieu- en industrie
een schijntegenstelling
'e Jong zette de toon voor de
diskussie met een optimistisch toe
komstbeeld van een ingrijpend ver
anderende samenleving. Hij verwacht
dat produkten in het algemeen veel
goedkoper zullen worden en dat daar
door een wegwerpekonomie ontstaat.
Horloges van één gulden en radio's
van een tientje gaan gemakkelijk op de
vuilnishoop. Het gevolg is grondstof-
fenschaarste en daardoor veel meer
aandacht voor kringlooptechnieken
waarmee de milieukring opgelost kan
worden. Volgens De Jong is roboti
sering de sleutel naar deze schone toe
komst, waarin heel goedkoop gepro
duceerd wordt, maar ook een groot
scheepse scheiding en hergebruik van
afval noodzakelijk is. Hij voegde er
meteen aan toe een groot probleem te
zien in de gifstoffen die in veel produk
ten zijn ingebouwd en die tijdens ge
bruik of bij de afvalverwerking in het
milieu terechtkomen. Buiten de fa-
briekspoort is de fabrikant daarvoor
niet meer aansprakelijk, terwijl de con
sument niet anders kan dan zijn afval
met de vuilnisman meegeven. Dejong
bepleitte daarom dat een producent
ook na verloop van tijd verantwoorde
lijk blijft voor zijn produkten.
Natuur en milieuvertegenwoordiger
Van de Biggelaar sloot bijna naadloos
aan bij ditbetoog. Met een verrassende
openingszet noemde hij de tegenstel
ling tussen bedrijfsleven en milieube
weging „schijntegenstellingen". Ligt
er toch nog een happy end in het ver
schiet De droom was snel uit toen hij
erop liet volgen dat die tegenstelling
en zullen voortduren „zolang bedrij
ven de gelegenheid hebben milieu
kosten af te wentelen op de samenwer
king". Van de Biggelaar wees op de
schade die vaak pas later blijkt, zoals
aantasting van de ozonlaag door
spuitbusgebruik in het verleden (af
wenteling op de toekomst). Verder
wees hij op hogere kosten van de sa
menleving door bijv. de zeehonden
opvang in Pieterburen die nodig is
vanwege giflozende bedrijven in de
Rijnmond (afwenteling op de belas
tingbetaler). En ook wees hij op te
genstellingen tussen betrokkenen zo-
als werknemers en omwonenden van
een met sluiting bedreigd vervuilend
bedrijf.
Zijn konklusie luidde, dat een ver
antwoorde milieuvriendelijke be
drijfsvoering, passend bij het begr p
„duurzame ekonomie" nietgebasee d
kan zijn op zulke afwentelingsmech t-
nismen. Gelukkig zien veel bedrijven
dat nu in. Met hen werkt de milieu
beweging graag samen, terwijl Van c e
Biggelaar (zelf afkomstig uit de FNV)
ook de werknemers als bondgenote n
beschouwt „nu de FNV de aanpak van
de milieuproblematiek een hogere
prioriteit heeft gegeven dan de werk
gelegenheid".
Ook Dow's milieumanager Spaas be
gon met een uitgestoken hand naar de
volgens hem realistisch geworden mi
lieubeweging. Vroeger wilde die vol-
gens zijn zeggen de hele maatschapp ij
tekeningGerrit de Jager en Wim Stevenhagen
T"KAN HET NIET VCOCKOMO^
WORDEN) DAT DIE GIFTIGE
STÖFFSvl V&lJkoME.N f
0AWEL,OOK DAT IS IN PK/NO-
PB /WOÖEL/OK.. WI O ZOEKENJ
kOOK AL OECUIME. T(OD NAAR
PKODUKT/EAtETHODES WAAR&J
PEZE GIFTIGE STOFFEN Ml ET
VB» UfeOMEKJ'