MOSSELEN
Aangroeiwerende verf
Invalide slakken en oesters
Jan Anne Annema
Zeeuwse boeren spuiten organotins
op hun aardappelen, watersporters lozen
ze via aangroeiwerende verven op de
Zeeuwse wateren en de enige Nederlandse
producent van deze chemicaliën staat in
Vlissingen. De band tussen Zeeland en
organotin is innig, maar erg blij kunnen
de Zeeuwen daar niet mee zijn
de meeste organotins zijn zeer
milieuschadelijk.
Organotins
in Zeeland
O
"rganotins vormen een groep che
micaliën met een bepaalde chemische
overeenkomst. Toch zijn ze niet alle
maal over één kam te scheren. Binnen
deze groep zijn grote verschillen in
technische eigenschappen en ook bij
voorbeeld in giftigheid. De industrie
verwerkt organotins in uiteenlopende
toepassingenals weekmakers in de
kunststof PVC, in landbouwbestrij-
dingsmiddelen, in aangroeiwerende
verven, in houtverduurzamingsmid-
delen en in specialistische produkten
voor de chemische industrie. In land-
bouwbestrijdingsmiddelen, aangroei
ende verven en houtverduurzamings-
middelen zitten zogenaamde tri-orga-
notins als de werkzame bestanddelen.
De tri-organotins zijnde giftigste soort
organotins en het zijn juist deze orga
notins die in het Zeeuwse veel worden
gebruikt.
Veel waterorganismen vinden het aan
trekkelijk om zich aan oppervlakken
onder het water te hechten. Hiermee
plagenze ookplezierbotendiedoorde
aangroei minder snel door het water
klieven. Getergde bootbezitters gaan
aangroei tegen door een aangroeiwe
rende verf op de romp te smeren. Te
genwoordig bevatten veel van die ver
ven tri-butyltin. Tri-butyltin weekt
zich in water langzaam uit de verf los en
zorgt zo voor een laagje giftig water
rond de boot waarin de kleine water
beesten sterven of zich in ieder geval
niet meer kunnen vasthechten.
Vergeleken met andere toepas
singen gebruiken watersporters wei
nig organotins. Toch is juist hun ge
bruik schadelijk voor het milieu;
pleziervaartuigen kunnen in allerlei
inhammen en ondiep water komen en
in jachthavens liggen veel boten zij-
aan-zij tri-butyltin af te geven.
In de Oosterschelde is in de buurt van
jachthavens gezondheidsonderzoek
gedaan bij mosselen, Japanse oesters
en purperslakken. Wat bleek Mos
selen mankeerden niks, de oesters ver
toonden kalkafwijkingen in de schelp,
de vrouwtjesslakken bleken manne
lijke geslachtsorganen te hebben en in
de penissen van de mannetjes was een
kronkel gegroeid. Dergelijke afwij
kingen bij oesters en slakken zijn ook
in Engeland en Frankrijk aangetroffen
en daar zijn ze duidelijk in verband ge
bracht. met tri-butyltinverontreini-
ging. In Nederland is dit verband nog
niet geheel duidelijk, maar in een zone
rond de havens van Yerseke en Co-
lijnsplaat blijkt het slib vergelekenmet
andere gebieden behoorlijk vervuild
met tri-butyltin. Ook onderzoek in
het drukbevaren Grevelingenmeer
toonde aan dat er sprake is van tri-
butyltinverontreiniging.
Laboratoriumproeven laten zien
dat tri-butyltin al bij een zeer lage con
centratie (van 1 microgram per liter
water éénmiljoenste gram per liter)
afwijkingen en sterfte veroorzaakt bij
waterorganismen, zoals weekdieren,
garnalen en vissen. Tri-butyltin wordt
in he t milieu weliswaar afgeb roken tot
minder schadelijke verbindingen,
maar de aangetoonde effekten in de
Zeeuwse wateren en de extreme gif
tigheid geven aan dat het kwaad
meestal al voor die tijd is geschied.
Mosselen mankeerden niks
J