Aktief beheer
Driehoeksmosselen
Zuidkant Zoommeer en begroeide oever
digd. Brasem is slechts beperkt aanwe
zig. Bot vormt de nagedachtenis aan
het vroeger zoute milieu. Omdat bra
sem nog nagenoeg afwezig is, ligt er
nog geen grote druk op het dierlijke
plankton.
De dichtheden van het dierlijk
plankton zijn dan ook zeer hoog.
Hierdoor kan de begrazing van algen
maximaal zijn, waardoor de algenbio-
massa laag blijft. Het water is bijgevolg
helder.
Deze situatie kan binnen een aan
tal jaren veranderen. Snoekbaars en
baars alleen zijn niet in staat de brasem
langdurig onder de duim te houden.
Snoek kan dat wel. Hiervoor is het
echter nodig dat grote delen van het
ondiepe water bedekt zijn met water
planten, wat bij uitstek het leefgebied
van de snoek is. En dit is vooralsnog
slechts heel beperkt het geval. Het
gevaar is dus levensgroot aanwezig dat
het Volkerak-Zoommeer op den duur
zal verbrasemen. En een verbrasemd
meer laat zich slechts met moeite weer
terugbrengen in de gewenste situatie.
Dit komt omdat brasem door opwoe-
ling van de bodem fosfaat in het water
brengt en het water vertroebelt. Hier-
doorwordtdealgengroeibevorderten
de waterplantenontwikkeling ver
stoord.
Voor alles is het noodzakelijk dat de
fosfaatbelasting vanuit het Hollands
Diep en de Brabantse rivieren fors
wordt verminderden wel met een
factor 2 tot 4. Hiervoor zijn verder
gaande saneringen in het afwaterings-
gebied van het Volkerak en Zoom
meer noodzakelijk dan nu is gepland.
Rijkswaterstaat zal er bij de betrokken
provincies op aandringen de gewenste
fosfaatreducties te realiseren.
Deze reductie zal echter tijd kos
ten. In deze tijd moet worden voor
komen, dat het meer verbrasemt en
dat daarmee de effecten van de fosfaat
reductie teniet gedaan worden. Hier
voor is aktief ingrijpen in de ontwikke
lingen noodzakelijk. Allereerst in de
inrichting van het gebied. Er moeten
voldoende ondiepe, luw gelegen wa
terpartijen aanwezig zijn om als water
plantenrijk paaigebied voor snoek te
kunnen fungeren. In een aantal geval
len is uitbreiding en instandhouding
van luwe, ondiepe gebieden met re
latief eenvoudige ingrepen mogelijk.
Deze natuurbouw is te realiseren door
de aanleg van vooroeververdedigin-
gen en het scheppen van nieuwe on
diepe gebieden.
Met de aanleg van (voor)oeverver-
dedigingen is inmiddels reeds een be-
gingemaakt. Vanwege de hoge kosten
is de totale aanleg over acht jaar uitge
smeerd. Daarnaast moet de water
plantontwikkeling worden gestimu
leerd door de introductie van onder
gedoken waterplanten zoals krans-
wieren, sterrekroos en waterranonkel.
In de bodem van het Zoommeer zijn
immers geen zaden aanwezig en de im
port van waterplanten vanuit andere
gebieden verloopt slechts langzaam.
En, mocht de visstand zich te snel
ontwikkelen in een ongewenste rich
ting, kan uitzet van roofvis of weg-
vangst van witvis noodzakelijk blijken
te zijn, zoals bijvoorbeeld nu in de
provincie Utrecht plaatsvindt.
Om een' dergelijk gericht vis-
standsbeheer mogelijk te maken is het
noodzakelijk dat het visrecht voorals
nog niet wordt verhuurd aan de sport
en beroepsvisserij, maar bij de Staat
blijft berusten. Directie Visserijen is
bereid gevonden hieraan mee te wer
ken.
Als laatste aktief biologische beheers
maatregel moet het stimuleren van
driehoeksmosselen genoemd wor
den. Driehoeksmosselen zijn bodem-
bewonende zoetwatermosselen die
net als het dierlijk plankton een grote
graasdruk op de algen kunnen leggen.
Door het uitstrooien van schelpen
worden de aanhechtingsmogelijkhe
den op de bodem voor dit diertje sterk
vergroot, wat directe gevolgen heeft
voor de dichtheden driehoeksmosse
len.
Gezien de omvang van het meer is
aktief beheer geen geringe opgave,
maar het Zoommeer is het waard.
De Oosterschelde is onvervangbaar.
Het Volkerak-Zoommeer heeft ech
ter zijn eigen ontwikkelingsmogelijk
heden tot de ontwikkeling van een
produktief, waterplantenrijk meer
met een gevarieerde, rijke visstand en
met watervogels die hiervan profite
ren. 4
Wouter ledema is werkzaam bij Rijkswater
staat, directie Zeeland op de Afdeling Voorbe
reiding Integraal Waterbeheer.
Westkant Zoommeer