Risiko's Onderzoek en voorlichting Konsument Toekomst dekken. Ze doen dat samen met zo'n tien andere landbouwers en willen het anders aanpakken dan het een jaar of tien geleden zou zijn gebeurd. Tenslotte vertelt Paula over een ini tiatief van het Ministerie van Land bouw en Visserij, die een aantal bedrijven in Nederland de mogelijk heid wil bieden met behulp van de voorlichting op het hele bedrijf geïnte greerd te gaan telen. 'Daar hebben wij ons ook voor aangemeld. Je wordt dan een soort voorbeeldbedrijf en tegelij kertijd kun je er dan echt met behulp van intensieve begeleiding aan begin nen'. Volgens Jan Moggré en Paula Peters zijn vele akkerbouwers best bereid om goed met het milieu om te springen, maar zitten ze financieel gezien klem. 'Je kunt gewoon niet zulke grote risi ko's nemen. Veel boeren kijken de kat uit de boom. Men wacht op de resulta ten uit de bedrijfsvoering van anderen. Als blijkt dat je toch hetzelfde saldo kunt halen door minder gebruik van bestrijdingsmiddelen en kunstmest, dan zullen ze het wel gaan toepassen'. Als ik vraag naar voorwaarden om geïntegreerde landbouw van de grond te laten komen, dan noemen ze allebei als eerste een financiële ondersteuning van de overheid, een soort risikodek- king voor boeren die hun nek ervoor willen uitsteken. Zij kunnen dan de resultaten laten zien aan kollega's. Voorbeeldbedrijven zijn noodzakelijk om anderen over de streep te trekken. Verder is er volgens Jan Moggré nog veel onderzoek nodig. Het is allemaal nog in een pril stadium. Twee proef- boerderijen in Nederland zijn bezig geïntegreerde landbouw te vergelijken met het gangbare systeem. Eentje in de Flevopolder en eentje in Gronin gen. Die zetten dat systeem op voor de akkerbouw. Maar hun gegevens zijn niet direkt te vertalen naar het Zuid- Westen. Het klimaat en de bodem is anders en ook de vruchtwisseling ver schilt erg van wat er in de polders gebeurt. Volgens Paula Peters heeft het ook iets met de voorlichting te maken. De laatste 40 jaren zijn boeren steeds zo voorgelicht dat hoe groter de opbrengst is, hoe groter het saldo zou zijn. 'Je moet bijna 10 ton tarwe halen anders heb je geen saldo. En nu blij ken wij met 7 ton prima uit te komen, omdat onze onkosten veel minder waren. Je moet gewoon op een andere manier leren denken'. Volgens haar kunnen vrouwen hier in een belangrijke rol spelen. Zij zijn meestal in hun opleiding minder geïn- doktrineerd om voortdurend de pro- duktie te verhogen. Ook zij zijn zich vaker bewust van de gevaren voor de gezondheid en voor het milieu. Tenslotte moet ook de konsument meewerken. Zij zouden wat meer over moeten hebben voor milieuvriendelij ke produkten. Een stuk van de milieu- maatregelingen zou in de prijs van het produkt vertaald moeten worden. Ver der zou de konsument bereid moeten zijn met een iets minder uiterlijke kwaliteit genoegen te nemen. Daar staat immers een grotere 'innerlijke' kwaliteit tegenover: een gezonder pro dukt en een schoner milieu. Een treffend voorbeeld noemt Jan Moggré. 'Het ras bintje is een aardap pel die goed verkoopt, want hij is het hele jaar door te bewaren. In septem ber/oktober wordt hij gerooid en in augustus het jaar erna is hij nog eet baar. Alle andere aardappels voldoen niet aan deze eis, omdat de kwaliteit te veel achteruit gaat. Zij worden o.a. rimpelig. Een negatieve eigenschap van bin tje is, dat hij erg ziektegevoelig is, zodat je in een natte zomer elke week moet spuiten. In geïntegreerde land bouw wordt dan ook de vraag gesteld of je wel bintjes zou kunnen telen. Er zijn natuurlijk rassen die minder gevoelig zijn, zodat je met minder spuiten toe komt. Dus kun je de vraag stellen, moeten we niet naar een ander ras? Maar is dat net zo goed te verko pen? Accepteert de konsument een mindere kwaliteit en is men bereid een hogere prijs te betalen voor dit pro dukt? De opbrengst van een ander ras is immers lager dan van het ras bintje'. De eerste stappen worden gezet, maar bij een milieuvriendelijke landbouw zijn we nog niet aangekomen. Geïnte greerde landbouw lijkt een zonnige toekomst te hebben, maar er kleven ook nadelen aan. Het is niet eenvoudig om met het geïntegreerde systeem te boeren. Er moet een uitgekiend even wicht gevonden worden tussen vrucht wisseling, rassenkeuze, teeltbehande ling en bedrijfsvoering. Geïntegreerde landbouw stelt dan ook hoge eisen aan de kennis en vakbekwaamheid van boeren. Toch zal het die kant op moe ten. Het milieu is het produktiemiddel van de landbouw, zonder schone lucht, bodem en water is boeren niet meer mogelijk. r-

Tijdschriftenbank Zeeland

Wantij | 1989 | | pagina 13