Risiko's
Onderzoek en voorlichting
Konsument
Toekomst
dekken. Ze doen dat samen met zo'n
tien andere landbouwers en willen het
anders aanpakken dan het een jaar of
tien geleden zou zijn gebeurd.
Tenslotte vertelt Paula over een ini
tiatief van het Ministerie van Land
bouw en Visserij, die een aantal
bedrijven in Nederland de mogelijk
heid wil bieden met behulp van de
voorlichting op het hele bedrijf geïnte
greerd te gaan telen. 'Daar hebben wij
ons ook voor aangemeld. Je wordt dan
een soort voorbeeldbedrijf en tegelij
kertijd kun je er dan echt met behulp
van intensieve begeleiding aan begin
nen'.
Volgens Jan Moggré en Paula Peters
zijn vele akkerbouwers best bereid om
goed met het milieu om te springen,
maar zitten ze financieel gezien klem.
'Je kunt gewoon niet zulke grote risi
ko's nemen. Veel boeren kijken de kat
uit de boom. Men wacht op de resulta
ten uit de bedrijfsvoering van anderen.
Als blijkt dat je toch hetzelfde saldo
kunt halen door minder gebruik van
bestrijdingsmiddelen en kunstmest,
dan zullen ze het wel gaan toepassen'.
Als ik vraag naar voorwaarden om
geïntegreerde landbouw van de grond
te laten komen, dan noemen ze allebei
als eerste een financiële ondersteuning
van de overheid, een soort risikodek-
king voor boeren die hun nek ervoor
willen uitsteken. Zij kunnen dan de
resultaten laten zien aan kollega's.
Voorbeeldbedrijven zijn noodzakelijk
om anderen over de streep te trekken.
Verder is er volgens Jan Moggré nog
veel onderzoek nodig. Het is allemaal
nog in een pril stadium. Twee proef-
boerderijen in Nederland zijn bezig
geïntegreerde landbouw te vergelijken
met het gangbare systeem. Eentje in
de Flevopolder en eentje in Gronin
gen. Die zetten dat systeem op voor de
akkerbouw. Maar hun gegevens zijn
niet direkt te vertalen naar het Zuid-
Westen. Het klimaat en de bodem is
anders en ook de vruchtwisseling ver
schilt erg van wat er in de polders
gebeurt.
Volgens Paula Peters heeft het ook
iets met de voorlichting te maken. De
laatste 40 jaren zijn boeren steeds zo
voorgelicht dat hoe groter de
opbrengst is, hoe groter het saldo zou
zijn. 'Je moet bijna 10 ton tarwe halen
anders heb je geen saldo. En nu blij
ken wij met 7 ton prima uit te komen,
omdat onze onkosten veel minder
waren. Je moet gewoon op een andere
manier leren denken'.
Volgens haar kunnen vrouwen hier
in een belangrijke rol spelen. Zij zijn
meestal in hun opleiding minder geïn-
doktrineerd om voortdurend de pro-
duktie te verhogen. Ook zij zijn zich
vaker bewust van de gevaren voor de
gezondheid en voor het milieu.
Tenslotte moet ook de konsument
meewerken. Zij zouden wat meer over
moeten hebben voor milieuvriendelij
ke produkten. Een stuk van de milieu-
maatregelingen zou in de prijs van het
produkt vertaald moeten worden. Ver
der zou de konsument bereid moeten
zijn met een iets minder uiterlijke
kwaliteit genoegen te nemen. Daar
staat immers een grotere 'innerlijke'
kwaliteit tegenover: een gezonder pro
dukt en een schoner milieu.
Een treffend voorbeeld noemt Jan
Moggré. 'Het ras bintje is een aardap
pel die goed verkoopt, want hij is het
hele jaar door te bewaren. In septem
ber/oktober wordt hij gerooid en in
augustus het jaar erna is hij nog eet
baar. Alle andere aardappels voldoen
niet aan deze eis, omdat de kwaliteit te
veel achteruit gaat. Zij worden o.a.
rimpelig.
Een negatieve eigenschap van bin
tje is, dat hij erg ziektegevoelig is,
zodat je in een natte zomer elke week
moet spuiten. In geïntegreerde land
bouw wordt dan ook de vraag gesteld
of je wel bintjes zou kunnen telen. Er
zijn natuurlijk rassen die minder
gevoelig zijn, zodat je met minder
spuiten toe komt. Dus kun je de vraag
stellen, moeten we niet naar een ander
ras? Maar is dat net zo goed te verko
pen? Accepteert de konsument een
mindere kwaliteit en is men bereid een
hogere prijs te betalen voor dit pro
dukt? De opbrengst van een ander ras
is immers lager dan van het ras bintje'.
De eerste stappen worden gezet, maar
bij een milieuvriendelijke landbouw
zijn we nog niet aangekomen. Geïnte
greerde landbouw lijkt een zonnige
toekomst te hebben, maar er kleven
ook nadelen aan. Het is niet eenvoudig
om met het geïntegreerde systeem te
boeren. Er moet een uitgekiend even
wicht gevonden worden tussen vrucht
wisseling, rassenkeuze, teeltbehande
ling en bedrijfsvoering. Geïntegreerde
landbouw stelt dan ook hoge eisen aan
de kennis en vakbekwaamheid van
boeren. Toch zal het die kant op moe
ten. Het milieu is het produktiemiddel
van de landbouw, zonder schone lucht,
bodem en water is boeren niet meer
mogelijk.
r-