Blauwe kiekendieven
Inrichting van het landschap
Obstakels
Henk Castelijns is lid van de Natuurbe
schermingsvereniging 'De Steltkluut' in
Oost-Zeeuws-Vlaanderen.
Vogels maken jarenlang achtereen van
dezelfde slaapplaatsen gebruik. Waar
schijnlijk geven ze de informatie hier
over aan soortgenoten door. Bij blau
we kiekendieven in Zeeuws-Vlaande-
ren werd vastgesteld dat ze in het
begin van de winter, als ze nog maar
net in de streek zijn, van meer slaap
plaatsen gebruik maken dan later in
het seizoen. De meest aantrekkelijke
plekken bleven de gehele winter
bezet. De meer marginale werden in
de loop van de winter verlaten, terwijl
het totaal aantal vogels nagenoeg niet
veranderde. Van blauwe kiekendieven
is ook bekend dat vogels elkaar naar
de slaapplaatsen volgen.
Dat de informatie niet persé door
gegeven hoeft te worden en vogels
ook bij slaapplaatsen een sterke voor
keur hebben voor een bepaald bio
toop, bleek tijdens de invasie van
kraanvogels in Zeeuws-Vlaanderen in
november 1982. Toen gingen de in
West- en Midden Zeeuws-Vlaanderen
fouragerende kraanvogels slapen op
de Hooge Platen. Tijdens de vorige
invasie in november 1963(1) zochten
ze exakt dezelfde plaats op.
Vogels kunnen niet zomaar overal sla
pen. Daarom is het van het grootste
belang dat de bestaande gebieden die
als slaapplaatsen dienen, in stand
gehouden worden. En dat, waar dat
mogelijk is, bij de inrichting van het
landschap rekening gehouden wordt
e~JK
■m
Blauwe kiekendief
met het slaapgedrag van vogels. Dit
geldt ook voor het uitvoeren van
bepaalde beheerswerkzaamheden
zoals het maaien van riet. In Zeeuws-
Vlaanderen bleek dat spreeuwen,
waterpiepers en blauwe kiekendieven
's winters hun slaapplaatsen in rietvel
den verlieten, omdat het riet gemaaid
werd.
Een voorwaarde voor slaapplaat
sen is absolute rust. Verstoring is
vooral ongewenst in de winter, wan
neer vogels extra zuinig met hun ener
gie om moeten springen. Immers in
die periode is de energiebehoefte het
hoogst, terwijl de mogelijkheden om
te fourageren door de korte daglengte
maar beperkt zijn.
Eigenlijk zou ook de jacht in de
buurt van slaapplaatsen verboden
moeten worden. Nochtans is deze
jachtmethode bij jagers erg in trek.
Wat is er makkelijker dan houtduiven
bij hun slaapplaats op te wachten!
Dat jacht niet alleen verstorend
werkt voor vogels waarop gejaagd
wordt, bleek afgelopen winter. In het
natuurgebied Saeftinghe, in de buurt
van de grootste slaapplaats van blau
we kiekendieven van Noordwest-
Europa, verschenen in de avond twee
jagers om eenden op de avondtrek te
bejagen. Het resultaat laat zich raden...
Vogels vliegen volgens vaste aan
vliegroutes naar en van de slaapplaat
sen. Het is dan ook belangrijk, dat
deze obstakelvrij zijn. Zo zag ik laatst
hoe kokmeeuwen die linten van water
in het landschap als trekbaan gebrui
ken, tijdens storm zwaar gehinderd
werden door een op hun route gelegen
brug. Telkens wanneer een groepje
over deze brug wilde vliegen, werd
het een stukje terug geblazen.
Ook windmolens kunnen een
obstakel zijn. Daarom moeten afwe
gingen over de bouw hiervan zorgvul
dig gemaakt worden. Kennis over
vliegroutes is daarvoor wezenlijk. Wat
dat betreft is de inventarisatie naar
vliegroutes van bepaalde soorten die
door Rijkswaterstaat uitgevoerd werd,
een stap in de goede richting. Toch is
in het Zeeuwse over slaapplaatsen met
de bijbehorende vliegroutes relatief
weinig bekend. Het is nuttig dit hiaat
in de kennis op te vullen. Hier ligt een
taak voor de diverse in de regio aktie-
ve vogelwerkgroepen.
