De vergeten natuur
van de Westerschelde
u
Thijs Kramer
Natuurwaarden
De Westerschelde is het meest ondergewaar
deerde natuurgebied van Nederland. Dit bleek
weer eens uit het Westerscheldebeleidsplan.
Hierin komt het belang van de natuur onvol
doende tot uiting. Ten onrechte, want in veel
op zichten doen natuurwaarden van de Wester
schelde niet voor die van de Oosterschelde
onder. De Westerschelde is een estuarium, met
het typische dynamische karakter van slinge
rende geulen, vloedscharen, wandelende pla
ten en grote oppervlaktes schor; geschikt voor
zeehavenontwikkeling, maar tevens een uniek
natuurgebied.
Verontreiniging
Baggeren
1 et Deltagebied is rijk bedeeld met
grootschalige natuurgebieden. In ver
gelijking met de andere Deltawateren
krijgen de natuurwaarden van de
Westerschelde niet de aandacht die ze
verdienen. De reden ligt voor de
hand. Het landschap van de Wester
schelde biedt op veel plaatsen een
onnatuurlijke aanblik. Schoorstenen,
koeltorens en zeeschepen domineren.
Niet iets wat we ons bij een natuurge
bied voorstellen. Maar de werkelijk
heid is anders dan deze selektieve
indrukken.
80% van het schorareaal in het Delta
gebied ligt in de Westerschelde. Het
Verdronken land van Saeftinghe is
zelfs het grootste brakwaterschor van
Europa. Daarnaast ligt nog een keten
van kleinere schorgebieden langs de
oevers van de Westerschelde, zoals
het Paulinaschor, het Zuidgors en niet
te vergeten het schorgebied bij Ram-
mekens.
De Westerschelde is internatio
naal gezien een belangrijk watervo-
gelgebied. Voor meer dan 20 vogel
soorten voldoet de Westerschelde aan
de "Wetland-norm". Dat betekent dat
van meer dan 20 vogelsoorten meer
dan 1% van de populatie zich regel
matig in het Westerscheldegebied
ophoudt.
De broedvogels in de Westerschelde
zijn vooral die soorten, die kenmer
kend zijn voor de dynamische milieus
van het kustgebied. Juist deze vogel
soorten zijn erg kwetsbaar voor ver
storing en door de rekreatiedruk van
veel plaatsen verdreven. Maar op de
Hooge Platen vinden ze die rust nog
wel. Rond de 1000 visdieven en 800
grote sterns worden er geteld. Met
meer dan 100 broedparen is de Hooge
Platen voor Nederland zelfs de
belangrijkste broedplaats van de
dwergstem.
In het voor- en najaar is de Wes
terschelde van belang voor steltlopers
die op doortrek voedsel zoeken op de
platen en slikken. Tijdens de najaars
trek verblijven er gemiddeld 40.000-
60.000 steltlopers in de Westerschel
de. In de winter worden er zelfs
150.000 vogels geteld.
Hooge Platen
De verontreiniging van de Wester
schelde vormt voor de natuur een ern
stige bedreiging. Het bodemleven
heeft hiervan vooral in het oostelijk
deel veel te lijden. In de voedselketen
stapelt het gif zich op, zodat top-pre-
datoren zoals de bruinvis en zeehond
nagenoeg verdwenen zijn. Vissen
zwemmen met kankergezwellen rond
en mossels zijn niet geschikt voor
menselijke konsumptie.
Veel van de verontreinigde schelp
dieren worden wel door vogels gege
ten. Welke risiko's dit voor vogels met
zich meebrengt is nog nauwelijks
bekend. Wel worden hoge gehaltes
PCB's in de eieren van kokmeeuwen
gevonden in Saeftinghe.
De onderhoudsbaggerwerken zorgen
nu al voor een aantasting van de
natuurwaarden. Het typisch dynami
sche karakter van het estuarium is in
het oostelijk deel bijna geheel verdwe
nen. Je kunt hier beter van een kanaal
spreken. Door de baggerwerken zijn
de stroomsnelheden in de geulen toe
genomen. Dit zorgt voor erosie van de
schor- en plaatranden. Waardevol
intergetijdegebied gaat verloren. Ver
der is er door de toegenomen stroom
snelheid ook het één en ander veran
derd in het sedimentatieproces. De fij
ne slibdeeltjes kunnen moeilijker
bezinken. Op veel plaatsen wordt
alleen zand afgezet, zodat oevers en
kreken verzanden. In zand leven van
Paulina Schor
~'~-v