Slaapplaatsen voor vogels E HenkCastelijns Wie kent ze niet, de grote groepen spreeuwen die zich 's avonds verzamelen om de nacht door te brengen in bijvoorbeeld hoge bomen in een stad. Geregeld verschijnen er foto's van in de krant. En steevast wordt er dan melding gemaakt van ongemak: auto's en stoepen wor den bevuild. Weinigen realiseren zich echter dat men hier te doen heeft met één van de boeiendste aspekten van de vogelwereld, namelijk een gezamenlijke slaapplaats. m Roofvogels en slaapplaats van vogels is een plek waar vogels uit een bepaald gebied naar toe vliegen om er samen de nacht door te brengen. Er zijn heel wat vogelsoorten die buiten het broed- seizoen hiervan gebruik maken: meeu wen, merels, winterkoningen, kieken dieven. ransuilen, duiven, eenden, vinkachtigen en spreeuwen. Samen de nacht of, in het geval van uilen de dag, doorbrengen heeft voordelen: er kan overdracht van informatie plaats vinden over bijvoor beeld goede voedselgebieden, het eeeft bescherming tegen roofdieren bevuild verenkleed levert problemen op bij hevige regenval, omdat het dan kan gaan lekken. Pas als de omstan digheden echt slecht worden, verruilen de dominante vogels hun plaats voor een beschutte. Omdat vogels evenmin als mensen in hun slaap gestoord wensen te wor den. selekteren ze hun slaapplaats met zorg. Ransuilen slapen het liefst in dichte dennen- of sparrenbosjes waar ze overdag niet gezien kunnen wor den. Kiekendieven slapen op de grond in hoge vegetatie waar bij voorkeur een laagje water onderstaat. Vermoed wordt dat ze door de aanwezigheid Ook patrijzen zoeken eikaars warmte en bescherming - »v,4 r' S v-i j£rvrv>- (vele zien meer dan één) en het socia le kontakt kan onderhouden worden. Bij sommige soorten, zoals de zwarte kraai, vindt er op de slaapplaats paar vorming plaats. Voor sommige kleine vogelsoorten geldt als extra voordeel, dat als ze 's nachts dicht bij elkaar kruipen, ze meer kans maken de nach telijke koude te overleven dan wan neer ze de nacht alleen doorbrengen. Bij winterkoningen die normaal soli tair slapen, werd vastgesteld dat als er een strenge koudeperiode aanbreekt ze geen kans op overleven hebben als ze niet binnen korte tijd een gemeen schappelijk slaapplaats gevonden heb ben. Overigens slapen niet alle vogels die gebruik maken van zo'n plek dicht op elkaar. Over het algemeen vertonen alleen kleine vogels dit gedrag, maar ook patrijzen zoeken eikaars warmte en bescherming. Grote vogels zoals bijvoorbeeld sperwers, kiekendieven en duiven brengen de nacht op enige afstand van elkaar door. Het gezamenlijk slapen heeft niet alleen voordelen. Zwermen spreeuwen of duiven op zoek naar een plaats om de nacht door te brengen, trekken roofvogels aan. Ook kunnen de vogels die onderaan in de boom zitten bevuild worden door de vogels boven hen. Bij roeken werd vastgesteld dat de vogels die boven in de bomen slie pen dominant waren. Boven in de bomen zijn ze weliswaar meer aan wind en regen blootgesteld, maar hun verenkleed wordt niet bevuild door uitwerpselen van soortgenoten. Een van water eventuele roofdieren eerder kunnen horen aankomen. Watervogels zoals eenden en meeuwen zoeken hun rust midden op het open water en zijn daar voor roofdieren haast onbereik baar. Hetzelfde geldt voor huiszwalu wen die richels aan hoge gebouwen opzoeken. Steltlopers zoals grutto's, kemphanen en wulpen slapen op kale open terreinen aan de oevers van kre ken of zeearmen. Daar hebben ze een goed uitzicht over de omgeving en kunnen ze roofdieren goed zien aan komen. Wat opvalt is dat veel soorten een geschikte plek kiezen in een bio toop dat ze kennen. Het vertoont vaak overeenkomst met het broed- en of foerageergebied. Enkele uitzonderin gen hierop zijn bijvoorbeeld kwik staarten, oever- en boerenzwaluwen. Zij slapen in rietvelden.

Tijdschriftenbank Zeeland

Wantij | 1989 | | pagina 15