Zure regen
Slecht aan toe
15
De Witte Karpaten
ruiging en verval ervan te voorko
men. Ook moeten sommige stukken
nog "ontgonnen" worden, omdat ze
na de oorlog door schaalvergroting
van de landbouw in onbruik zijn ge
raakt en daardoor overgroeid door
meidoorns, struisgras of pijpe-
strootje. Voor dit werk worden veelal
studenten ingezet, die dat in hun
vakantie slechts tegen vergoeding van
reis- en verblijfkosten komen doen.
De stukken die vlak genoeg zijn, wor
den door landbouwkoöperaties ge
maaid, die de reservaten in bezit heb
ben.
De spanningen tussen de landbouw
en de natuurbescherming zijn weinig
specifiek Tsjechoslowaaks. De pro
blemen liggen namelijk op precies de
zelfde gebieden als overal elders:
kunstmest, bestrijdingsmiddelen,
ontluistering van het landschap enz.
De natuurbescherming mag dan in
Tsjechoslowakije op een vrij hoog ni
veau staan, helaas geldt dit ook voor
de milieuvervuiling. Bekend is vooral
de zure regen, veroorzaakt door met
bruinkool gestookte elektriciteits
centrales die in het noorden van het
land staan en in het aangrenzende
(Oost-)Duitsland en Polen. Het was
hier dat het verschijnsel zure regen en
z'n verwoestende effekten op de bos
sen en meren enkele tientallen jaren
geleden werd ontdekt. Maar er is bit
ter weinig met deze kennis gedaan.
Recente cijfers (uit een prima boek
over het milieu verzorgd door het
Tsjechische deelministerie van mi
lieu) tonen welke gigantische milieu
problemen ruim 30 jaar laksheid heb
ben opgeleverd. Zo komt in Tsjecho
slowakije bijna twee keer zo veel S02
met de neerslag naar beneden als in
Nederland. In het extreem vervuilde
noorden gebeurt het elke winter wel
een paar keer dat S02-daggemiddel-
den boven de 400 mikrogram/m3
(jaargemiddelde koncentratie van
S02 in Nederland in 1986 maximaal
25 mikrogram/m3 [red.]) uitkomen.
En uurgemiddelden van meer dan
1000 mikrogram/m3 zijn daar geen
uitzondering! De lucht boven de
streek waar ik woon, is gelukkig nau
welijks zuurder dan in Nederland.
Maar wat we hier op een andere ma
nier binnenkrijgen, is veelal minder
gezond dan ik gewend was in Zee
land. De melk bevat een hoog gehalte
aan PCB's; groente en graanproduk-
ten bevatten veel zware metalen en in
het drinkwater zitten nogal wat stof-
voor het bedrijf en de vraag is of het
een lokaal probleem zal blijven. Ge
vreesd wordt dat er zo'n tijdbom ligt
onder honderden soortgelijke bedrij-
Dit zijn maar twee voorbeelden van
wat er hier grondig fout is gegaan met
het milieu. Want daarnaast zijn de
draaiende kerncentrales onvoldoende
veilig; zijn waterbronnen vervuild
met nitraten; zijn er veel illegale stort
plaatsen en zijn de erkende vrijwel
niet afgeschermd tegen vervuiling van
het grondwater. Met alle gezond
heidsproblemen van dien.
Voorzover dat alles niet al werd ver
moed, is na de fluwelen revolutie wel
duidelijk geworden dat het milieu er
écht slecht aan toe is en dat de omvang
van de vervuiling in vrijwel alle on
derdelen een faktor of wat hoger ligt
dan in de Westerse landen. En daar
mee de investeringen die nodig zijn
om haar op te lossen.
Sinds de revolutie van 1989 en de
ADI lOO
lAtka
mg o él SO kg
300
DUSiCNANY (NBNOj)
3
ARZÉN A»)
4
0,6
HEXACHLORHEXAN (HCH)
0,5
OLOVO Pt»)
0,3
DDT
o.oe
POLVCHIOROWNÉ BIFENYLY PCB]
O,OS- O.D7
KADMIUM (Cd)
O,OA
RTUt (Hg)
0,030
HEXACHLORBENZEN HCB)
0,002-0,003
3. A BENZO (A) PYREN Ba P
SO OOO
tuky (vrr)
8 OOO
SÜL (ZOUT)
Veronderstelde dagelijkse inname van verschillende gezondheidsbedreigende stoffen door de
Tsjechoslowaakse bevolking.
fen die er niet in thuishoren. Van ver
schillende stoffen liggen de gehaltes
gevaarlijk dicht tegen de internatio
nale WHO-normen aan. Menigmaal
moeten er partijen gemengd worden
om te zwaar vervuilde produkten
toch verkocht te krijgen. Maar een en
kele keer lukt ook dat niet meer, zoals
het landbouwbedrijf hier uit de
buurt, dat reusachtige PCB-gehaltes
ontdekte in haar melk en daar lande
lijk bekend mee werd. Onderzoek
wees uit dat dat enerzijds de schuld
was van voederbakken die geverfd
waren met een PCB-houdende verf.
Anderzijds was er voor de bevloeiing
van de akkers rivierwater gebruikt,
waarin een ander bedrijf afvalwater
had geloosd dat zwaar vervuild was
met PCB's. Een miljoenenprobleem
daarmee gepaard gaande informatie
en vrijheden, zijn er dan ook overal
natuur- en milieugroepen ontstaan.
Greenpeace en Friends of the Earth
hebben hier een vertegenwoordiging
en de Groenen bestaan nu als politie
ke partij. Al langer bestaan de Tsje
choslowaakse organisatie voor na
tuurbescherming en de jongerenbe
weging Brontosaurus, welke niet al
leen informeren en protesteren, maar
daarnaast ook veel werk verrichten
aan het beheer van natuurgebieden.
Al deze bewegingen zullen de bevol
king het nodige milieubewustzijn
moeten bijbrengen en bij de regering
moeten aandringen op het vrijmaken
van gelden voor het milieu. Want er
valt in Oost-Europa zéér veel schoon
te maken.
