Het juridische gevecht
tegen Sopar Chemie
I
Joost Rutteman
Sinds een jaar zijn vier milieu- en
natuurorganisaties (Reinwater, Natuur en
Milieu, Het Zeeuws Landschap en de
Zeeuwse Milieufederatie) in een juridisch
gevecht gewikkeld met het Belgische
bedrijf Sopar Chemie in Zelzate. Met deze
aktie proberen de organisaties te
bereiken dat de milieuschade die Sopar
veroorzaakt wordt beëindigd, of
tenminste sterk verminderd wordt.
Kankerverwekkend
Rechter
De milieu-organisaties zijn tegen deze uit
spraak in hoger beroep gegaan, want zij
menen dat dit vonnis het voor milieu-orga
nisaties in de praktijk erg moeilijk maakt
tegen een milieuschadelijke toestand op
te treden. Zeker nu na het vonnis is geble
ken dat Sopar de ruime vergunningsnor
men regelmatig overtreedt, zou het wrang
zijn als het bedrijf ongrijpbaar blijft. Ge
lukkig biedt de uitspraak van de Middel
burgse rechter voldoende aanknopings
punt om verder te gaan. De Scheldever-
vuilers zijn dan ook nog niet van juridische
akties af!
n de afgelopen jaren zijn veel ak-
ties ondernomen om de aandacht te
vestigen op de zeer ernstige veront
reiniging van de Schelde. Eén daar
van was het uitbrengen van een
rapport door Stichting Reinwater
en de Bond Beter Leefmilieu in
1989: "De Schelde, ekologisch
rampgebied". In dit rapport publi
ceerden de milieu-organisaties de
namen van belangrijke vervuilers
die zij zelf hadden kunnen opspo
ren door monsters te nemen van in
dustrieel afvalwater.
Monstername Sopar Chemie op 24 april 1991
Na het verschijnen van het rapport
werd hard verder gewerkt aan de
voorbereiding van juridische stap
pen. Aan zo'n vervolg werd al snel
gedacht, omdat met andere midde
len al jaren nauwelijks resultaat
werd geboekt.
Een bedrijf dat al spoedig als be
langrijke vervuiler tevoorschijn
kwam was Sopar Chemie in Zelza
te. Zelzate ligt in het hart van het
zwaar geïndustrialiseerde gebied
langs het kanaal van Gent naar
Terneuzen, dat geldt als een van de
meest verontreinigde streken van
België. Sopar destilleert steenkool-
teer, een belangrijk bijprodukt van
de omvangrijke Belgische staalin
dustrie. Produkten van het bedrijf
zijn onder meer: grondstoffen voor
de produktie van kleurstoffen, ge
neesmiddelen en elektrodes voor de
aluminiumindustrie
Water en waterbodem in de buurt
van Sopars vestiging zijn ernstig
verontreinigd. Een deel van de wa
terbodem van het kanaal wordt
zelfs als chemisch afval beschouwd.
De gevaarlijkste stoffen die Sopar
loost zijn PAKvs: polycyclische aro
matische koolwaterstoffen. PAKvs
zijn kankerverwekkend en worden
in een natuurlijk milieu nauwelijks
afgebroken. Een deel van de ziek
ten die bij vissen in de Westerschel-
de worden waargenomen, zoals le
verkanker bij bot, wordt in verband
gebracht met het hoge gehalte
PAK s in het gebied. Ook hopen
PAK's zich op in schelpdieren als
oesters en mosselen.
Juridische wegen om op te treden
tegen de lozingen van Sopar be
stonden nauwelijks: De lozingsver
gunning was geheim en het was
niet mogelijk ertegen in beroep te
gaan. Het middel waar de milieu
organisaties naar grepen was daar
om een juridische procedure voor
een Nederlandse rechter. Anders
dan in België wordt in Nederland
wel erkend dat milieu-organisaties
het recht hebben juridisch op te
treden tegen veroorzakers van mi
lieuschade.
Omdat de lozing van Sopar duide
lijk schade in Nederland veroor
zaakte kon het bedrijf dan ook op
28 februari 1991 voor de rechter in
Middelburg gedaagd worden. In
een kort geding verlangden vier mi
lieu-organisaties dat Sopar het af
valwater behoorlijk zou gaan zuive-
Op 8 maart 1991 deed de rechter
uitspraak. Met een deel van het
vonnis waren de milieu-organisa
ties blij. In principe meende de
rechter hun eis toe te kunnen wij
zen. Hij zag echter iets bijzonders
in de positie van een milieu-organi
satie, omdat deze niet voor een ei
gen belang opkomt (zoals bijvoor
beeld de eigenaar van een stuk
grond), maar voor een algemeen be
lang.
Dat verschil bleek beslissend, want
de eis werd afgewezen. Hoewel de
rechter er niet aan twijfelde dat So
par schade veroorzaakte, wilde hij
pas maatregelen nemen als de toe
stand evident onaanvaardbaar
was. Hier was dat volgens hem niet
duidelijk genoeg.
Het monster wordt aangeboden
Mr. drs. Joost Rutteman is juridisch medewerker van de
Stichting Reinwater