Zeeuwse kunstmestproduktie schaadt milieu Derde Wereld H Hydro-Agri en Zuid-Chemie voor het voetlicht Produktieproces Peter van Den Berg Op dit moment wordt in Brazilië de topconferentie van de Verenigde Naties gehouden over milieu en duurzame ontwikkeling: de UNCED. De Zeeuwse Milieufederatie wil het UNCED-thema verduidelijken door bedrijvigheden van enkele Zeeuwse ondernemingen op hun duurzaamheid te beoordelen. Omdat de aktiviteiten van grondstof tot eindprodukt bekeken worden, gaat de aandacht ook uit naar de Derde Wereld. Na Pechiney (Wantij januari 1992) worden nu Zuid- Chemie te Sas van Gent en Hydro-Agri Sluiskil onder de loupe genomen. Over de schadelijke gevolgen van het gebruik van kunstmest voor het milieu in Zeeland is het nodige bekend. Veel minder bekend is de milieuschade in de grondstofleverende Derde Wereldlanden en de schade die daar aangericht kan worden door kunstmestgebruik. Zelfs het annexeren van een grondstofrijk gebied, gevolgd door een oorlog met de plaatselijke bevrijdingsbeweging, blijkt nog voor te komen. Grondstoffen Milieugevolgen lydro-Agri Sluiskil B.V. maakt deel uit van Norsk Hydro (voor 51% eigendom van de Noorse staat). Norsk Hydro omvat industrieën in de olie, gas en petrochemie (PVC), aluminium- en magnesium smelters, viskwekerijen, farmacie en meststoffen. Deze multinational is de grootste kunstmestproducent in de westerse wereld en de grootste producent van aluminium in Europa. Om te kunnen blijven voldoen aan de groeiende eigen energiebehoefte voor o.a. de kunst meststoffen, exploiteert Norsk Hy dro zelf olie-en gasvelden. Zuid-Chemie B.V. te Sas van Gent is een Franse dochter van Atochem. Atochem behoort tot de chemie divisie van Elf Aquitaine. Deze multinational omvat vele indus trieën en is voor meer dan de helft eigendom van de Franse staat. De kunstmestbedrijven Hydro-Agri en Zuid-Chemie verschillen sterk van elkaar qua produktieomvang, personeelsbestand, produktenpak- ket en milieuvervuiling. Hydro-Agri is vooral een grootscha lige buikproducent van stikstof- meststoffen. Voor de produktie van stikstofmeststoffen is aardgas mo menteel de belangrijkste grondstof. De vestiging van Hydro-Agri in Sluiskil is per ton produkt de minst vervuilende kunstmestproducent in Europa. De voormalige NSM heeft destijds model gestaan in Ne derland voor wat maximaal haal baar is aan reduktiedoelstellingen in de kunstmestindustrie. Het be drijf is voor deze vooruitstrevende opstelling beloond met een toezeg ging dat de vergunningen de ko mende 10 a 20 jaar niet aan gescherpt zullen worden. Hydro- Agri Sluiskil doet er op dit moment dan ook weinig aan om de uitstoot van stikstofoxyden, ammoniak en ureumstof verder terug te brengen. Zuid-Chemie is een kleine gespe cialiseerde fosfaatmestproducent. Fosforzuur vormt de basis voor de verschillende mengmesten van Zuid-Chemie. Tot voor kort produ ceerde Zuid-Chemie haar eigen fos forzuur. Dit zeer milieuschadelijke proces met o.a. schadelijke emissies van fosforzuur en fluor in de lucht en lozingen van gips (zware meta len en radioaktieve stoffen) in de Westerschelde, is in Sas van Gent beëindigd. Hiermede zijn ook de milieuvervuilende aktiviteiten van Zuid-Chemie flink gereduceerd. Het grootste gevaar voor de omwo nenden en het milieu wordt nu ver oorzaakt door eventuele kala- miteiten met transport, overslag en opslag van het zeer gevaarlijke fos forzuur, dat nu uit Marokko aan gevoerd wordt. Van alle jaarlijks gewonnen fos faaterts, wordt 80% gebruikt voor de kunstmest. Volgens schattingen uit de kunstmestbranche kan er bij de huidige produktie nog negentig jaar fosfaaterts gedolven worden. De verwachting is dat men daarna nog zeker 150 jaar verder kan delven tegen aanzienlijk hogere kosten. Dan is het echter echt op! "Le phosphate" is in Marokko een begrip. De fosfaatsektor is voor de nationale ekonomie van enorm be lang en levert liefst 35% van alle exportinkomsten. De fosfaat verwerkende industrie produceerde in 1987 1,9 miljoen ton fosforzuur en was hiermee de grootste ex porteur van fosforzuur op een markt van 4,5 miljoen ton. Er zijn nu al mensen in Marokko die zich afvragen of de Europese bedrijven zoals Zuid-Chemie de fos- forzuurproduktie niet bewust laten overnemen door Marokko, om al dus van de vervuilingsproblemat- iek af te komen. Marokko, en de Derde Wereld in het algemeen, zou den zich in dat plaatje mogen gaan toeleggen op de vuile produktie, terwijl Europa de schone, hoogwaardige produktie voor zichzelf houdt. Dit is overigens ge heel in lijn met het onlangs uitge lekte rapport van een ekonoom van de Wereldbank. Deze ekonoom vindt het belangrijker dat de mi lieuvervuiling evenredig over de wereld wordt verdeeld, dan dat er een einde aan de vervuiling komt. Een "produktielijn" in de dagwin ning van het fosfaaterts kan een lengte hebben van 6 kilometer. Omdat de dagwinning duizenden hectaren beslaat, ontstaan er on afzienbare gebieden met een soort maanlandschap, waarop niets meer groeit. De bezittingen van een paar duizend gezinnen die een bestaan in de extensieve landbouw hadden, zijn door de jaren heen onteigend, waardoor ze naar de krottenwijken van de stad vertrokken. Bij de schachtmijnbouw zijn de grote hoeveelheden fluorhoudend water het grootste milieuprobleem. De fosfaatverwerkende industrie, die het erts tot kunstmest en fos forzuur verwerkt, produceert schadelijke dampen, die ongerei- nigd in de lucht komen. Met name de fluoriden zorgen tot in een om trek van 30 kilometer voor zichtba re vergiftigingsverschijnselen. Op sommige plaatsen groeit niets meer, dieren verhezen hun tanden en in Safï hebben veel mensen een gebrek aan rode bloedlichaampjes

Tijdschriftenbank Zeeland

Wantij | 1992 | | pagina 20