Waar blijven de handhavers
van het eerste uur?
Handhaving
Ton de Lange
Onlangs heb ik me op een ledenvergadering van de
Zeeuwse Milieufederatie nogal kritisch Uitgelaten over
de weinig actieve rol van milieu-organisaties bij de
handhaving van het milieurecht. Ik heb me vergist.
Niet dat ik hun inbreng heb onderschat. Ik blijf er bij
dat ze veel te passief zijn. Nee, het is meer dat ik me
later gerealiseerd heb dat, lang voordat bij de overheid
het licht ging schijnen, de handhaving één van de
kernactiviteiten van de milieubeweging was. Toen gaf
de overheid echter niet thuis. Nu, kennelijk een beetje
moe geworden van "het kluitje in het riet", bespeur ik
wantrouwen. Zo van: "Laat de overheid eerst maar
eens bewijzen dat ze de handhaving serieus neemt,
voor we er weer energie in stoppen.
Zwakste schakel
Ondertussen heeft de milieube-
0 weging haar bakens verzet. Zij is
van strategie veranderd en is
meer beleidsmatig gaan werken.
Zit nu aan de vergadertafels bij de over
heid en denkt mee over het milieubeleid.
Ook is er veel aandacht voor vergunnin
gen. Men zet zich in voor een scherpe
normstelling tot aan de Raad van State toe.
Die strategie blijkt succesvol. Milieu-orga
nisaties hebben veel aan invloed gewon
nen.
Maar beleid moet wel worden uitgevoerd.
Je kunt nog zo'n prachtige vergunning
hebben met heel strenge normen, het
blijft papier als er niet wordt gehandhaafd.
Conclusie: er is alleen concrete milieu
winst te halen als je ook zorg besteedt aan
handhaving. De handhaving nu blijkt - wei
nig verrassend overigens - de zwakste
schakel te zijn.
Politiestaat
De laatste paar jaar wordt er door de diver
se overheden hard gewerkt om de handha
ving op peil te brengen. Dit lukt aardig.
Onder het motto "alle hens aan dek" is er
een nauwe samenwerking tussen bestuur,
politie en justitie. Er is een handhavings-
structuur opgezet: Lokale Kontaktgroepen
Milieu (LKM's) voor de incidenten en een
regionale variant hierop, de Regionale
Kontaktgroepen Milieu (RKM's) voor pro
jecten. Er wordt vooruitgang geboekt. Het
aantal processenverbaal bijvoorbeeld,
stijgt jaarlijks met tientallen procenten. De
prognose voor 1993 is ruim 800 processen
verbaal. Toch kan de overheid het niet
alleen af. Nederland is geen politiestaat.
We kiezen niet voor een milieu-agent op
elke hoek van de fabriek.
Overheidscontrole is per definitie
beperkt. En dat knelt op dit moment. Op
andere terreinen van het recht is dat geen
probleem. Daar is de burger voldoende bij
de handhaving betrokken. Iemand bij wie
wordt ingebroken of wiens auto wordt
gestolen zal vrijwel altijd aangifte doen. Bij
milieudelicten is dat anders. Die zijn voor
veel burgers "te ver van het bed". Zelden
doet een burger aangifte. Voor mij is de
oplossing duidelijk. Daar waar de burger
het laat liggen, zullen de milieu-organisa
ties het over moeten nemen.
Gerommel
Dat er milieu-organisaties zijn die dit doen
bewijst de natuurbeschermingsvereniging
"De Steltkluut" met haar rapport
"Gerommel in de groene marge". Kort
weergegeven bevat het rapport een inven
tarisatie van maarliefst 130 aantastingen
van de natuur in het buitengebied van
Zeeuwsch-Vlaanderen over een periode
van vier jaar (1988-1992). De meest voor
komende aantastingen zijn:
- het dumpen van agrarisch afval (zoals
maaiafval) in voor de natuur waardevolle
gebieden (20x);
- het ophogen van laagten (45x);
- het scheuren van grasland of afgraven
van dijklichamen (27x);
- (sluik)stort van puin, (bouw)afval (34x).
Informatie over
aantastingen van
de natuur,
eventueel gevolgd
door een aangifte,
wordt bijzonder
op prijs gesteld.
Zwartboek
Op zich zijn het allemaal kleine aantastin
gen waarbij je je steeds weer afvraagt of je
daar nu moeilijk over moet gaan doen,
aldus de rapporteurs. Samen echter zijn ze
van grote invloed op natuur en landschap.
Het is dan ook terecht dat er aan de bel
wordt getrokken. Het buitengebied lijkt
vogelvrij. Te meer nu blijkt dat veel van
die aantastingen zijn aangemeld bij
gemeenten, provincie of waterschap.
Zelden met respons, en vrijwel nooit met
herstel. Men wijst op de geringe actualiteit
van de meeste bestemmingsplannen, waar
mee mogelijk de juridische basis van hand-
havingshandelen in twijfel kan worden
getrokken. Men twijfelt echter nog sterker
aan de inspanningen die gemeenten zich
getroosten om het gestelde in de plannen
13 WANTIJ OKTOBER 1993
