Tussen Brugge en de Braakman
Pit,
Natuurbehoud over de grenzen
Thijs Kramer
Langs de grens tussen Zeeland en Vlaanderen zijn dit
jaar de controleposten verdwenen. Voor de handel
betekent dit nieuwe perspectieven. De natuur heejï
zich nooit wat aangetrokken van die grens. Maar hoe
zit dat met de natuurbescherming?
Natuurbeschermingsorganisaties
n hadden elkaar al eerder gevon
den om samen bedreigingen van
natuur of landschap het hoofd te
bieden. Tegen de jacht in Saeftinghe kwa
men ook de Vlaamse vogelbeschermers in
actie. Tegen het kuuroord bij Cadzand zijn
ook de Belgische organisaties in de pen
geklommen, terwijl 't Duumpje steun ver
leent aan een actie tegen de bouw van een
congrescentrum en andere bedreigingen
aan de Belgische kant van het Zwin.
Een kleine tien jaar geleden organiseerde
de natuurbeweging gezamenlijk "de zomer
van de Zwinstreek" met de bedoeling aan
dacht te vragen voor het grensoverschrij
dende karakter van dit gebied tussen
Brugge en de Braakman. Het gebied kent
een identieke ontstaansgeschiedenis, die
in het landschap nog herkenbaar is aan de
dijkenstructuur, de vele kreken en krom
me sloten, en kenmerkend voor de grens
streek, de vele vestingwerken en fortifica
ties. Dit grensoverschrijdende gebied
vormt een landschappelijk geheel.
Cultuurhistorie en natuur lopen in elkaar
over. De interessante natuurwaarden zijn
vooral te vinden op de dijken, in de kre
ken en op de wallencomplexen zoals in
Retranchement, Aardenburg en Dam me.
Euregio
De verschillende overheden werden aan
gespoord werk te maken van het bedenk
sel van de Benelux-Economische Unie: een
grensoverschrijdend landschapspark.
Maar de oproep vond weinig weerklank.
Door het ontstaan van het Euregio-project
Scheldemond is ook het denken over
natuur en landschap in de grensstreek
weer opgebloeid. In het kader van de
Zomeruniversiteit Zeeland werd in
Aardenburg een hele dag gediscussieerd
over de wijze waarop de natuurbescher
ming aan beide zijden van de grens in
elkaar zit en hoe het beleid op elkaar kan
worden afgestemd. Op 11 september
werd er op initiatief van de verenigingen
tot natuurbehoud aan beide zijden van de
grens gesproken over de toekomst van de
Zwinstreek.
Uit de studiedagen bleek dat de doelstel
ling in wezen niet veranderd is. Het kader
waarin gediscussieerd werd, was echter
totaal anders dan tien jaar geleden. Met
name het Natuurbeleidsplan in Nederland
en de Groene Hoofdstructuur in
Vlaanderen bieden concrete aanknopings
punten om bescherming en herstel van
natuurwaarden aan te pakken. Maar er blij
ven grote verschillen in bestuurlijke struc
tuur en cultuur die samenwerking in de
weg staan.
Het feit dat er nog dagelijks landschapsele
menten verdwijnen en er grootschalige
projecten in de grensstreek op stapel
staan, maakt een gezamenlijk optreden
van de natuurorganisaties geen overbodi
ge luxe.
Landbouwgronden
Naast behoud van wat er nog is aan
natuurwaarden, wordt tegenwoordig ook
een beleid gevoerd om wat verloren is
gegaan te herstellen door aankoop en
inrichting van landbouwgronden.
De uitwerking van het Natuurbeleidsplan
voor Zeeuwsch- Vlaanderen zal naar alle
waarschijnlijkheid op 1 oktober worden
vastgesteld door Gedeputeerde Staten. Dat
betekent dat er enkele duizenden hectares
nieuwe natuur bijkomen. In Zeeuwsch-
Vlaanderen ligt daarbij het accent op de
duinzone rond het Zwin, het gehele kre-
kengebied, de grote weilandcomplexen
zoals de Putting en een verbindingszone
•5v-
&ar
Grenspaal Retranchement Foto: R. Marijs
tussen het Zwin en de Braakman via de
Passageule.
In Vlaanderen wordt er gewerkt aan een
vergelijkbaar plan: de Groene
Hoofdstructuur. Het plan is echter nog
geen formeel beleid, zoals in Nederland
het Natuurbeleidsplan. "Er kan alleen een
morele waarde aan worden toegekend,"
betoogde Eckhart Kuijken, directeur van
het Instituut voor Natuurbehoud in
Vlaanderen op de studiedag in
Aardenburg. Dat betekent dat er voor de
uitvoering (nog) geen geld beschikbaar is
en dat het plan geen harde status kent.
Wel kan in planologische discussies die
Groene Hoofdstructuur een rol spelen,
maar er kan niets mee worden afgedwon
gen.
16 WANTIJ OKTOBER 1993
