De wereld in de
waagschaal
"Het meest lezenswaardige boek
over milieuproblemen van dit
jaar" noemde Lucas Reynders dit
boek. Na alle studies van milieu
specialisten, van de Club van
Rome tot en met "De grenzen
voorbij" van Dennis Meadows,
stemt het hoopvol dat nu ook
een belangrijk politicus zijn kijk
geeft op de milieuproblematiek
en bovendien met een plan van
aanpak komt: Al Gore, sinds
februari dit jaar vice-president
van de VS.
Persoonlijk
Al Gore analyseert in het eerste
deel van zijn boek de belangrijk
ste milieuproblemen aan de
hand van persoonlijke ervarin
gen. Zijn eerste lessen in milieu
bescherming gingen over bo
demerosie op de boerderij van
zijn ouders. Door verkeerd
bodemgebruik spoelt de
Mississippi miljoenen tonnen
vruchtbare grond weg die
afkomstig is van de landbouw in
het midden van de V. S. "Ik weet
nu gedeeltelijk hoe dat komt:
mensen die grond pachten om
snel winst te maken, denken
niet aan de toekomst. Ze putten
de grond van hek tot hek uit en
gaan dan naar het volgende
stuk Het toeval wil dat Gore
als vice-president direct te
maken kreeg met enorme over
stromingen in het Mississippi-
gebied.
Gevaren
Gore schetst de gevaren die de
wereld bedreigen: het broeikas
effect, het gat in de ozonlaag, de
ontbossing, de verwoestijning,
de bevolkingsgroei, de weg
werpmaatschappij en het in
hoog tempo verdwijnen van
plant- en diersoorten op aarde.
Veel van deze problemen zag
Gore als senator met eigen ogen.
Hij ging met een bioloog het
oerwoud van Brazilië in en hoor
de "dat er op één vierkante kilo
meter in het Amazonegebied
meer vogelsoorten dan in heel
Noord-Amerika voorkomen
zodat we duizenden vogels
waarvan we het lied zelfs nog
nooit gehoord hebben, het zwij
gen opleggenHet uitsterven
van allerlei levensvormen op
aarde is een bedreiging voor ver
dere ontwikkeling van de land
bouw en de geneeskunde.
Daarom ondertekende de rege
ring Clinton alsnog het "biodi
versiteitsverdrag" dat op de
milieutop in Rio vorig jaar door
Bush gedwarsboomd werd. Dit
verdrag beoogt het massaal uit
sterven van soorten in ieder
geval af te remmen.
Ontkenning
In het tweede deel van zijn boek
stelt Gore de vraag hoe het komt
dat zoveel mensen het gevaar
ontkennen. Hij trekt een verge
lijking met drugsgebruikers. We
zijn verslaafd, aan luxe.
Verslaafden verwaarlozen de
omgeving, ontkennen hun pro
bleem. Gore haalt o.a. de psycho
therapeute Alice Miller aan die
in haar boek "Het drama van het
begaafde kind" beschrijft hoe
velen van ons al in de kindertijd
in hun gevoelens gekwetst wor
den. Omdat wij als kind afhanke
lijk zijn van onze ouders, kun
nen we hen onmogelijk als de
schuldigen aanwijzen. Dus
nemen we aan dat het probleem
in onszelf schuilt. Ons hele leven
lang gaan we op zoek naar
bevrediging van onvervulde ver
langens uit de kindertijd. Dit uit
zich in psychologische ziekte
beelden zoals verslavingen, rela
tieproblemen en gewelddadig
gedrag. Gore vindt dat onze
beschaving met deze ziektebeel
den kampt. We zijn vervreemd
van ons gevoel, van de natuur.
Ergens voelen we dat we ver
keerd bezig zijn. Dat erkennen
betekent pijn. We ontkennen de
waarheid liever. "De meeste
mensen willen niet inzien dat
de crisis heel ernstig is
Mannelijk
Gore haalt ook de psychoanalyti
cus Erikson aan. Onze bescha
ving zou zich typisch mannelijk
en puberaal gedragen. Mannelijk
omdat we de natuur willen
domineren en weinig aandacht
hebben voor koestering en
bescherming van onze leefomge
ving. Puberaal omdat we menen
het eeuwige leven te hebben en
de gevaren die ons bedreigen
onderschatten. Onze beschaving
beschikt niet over het verant
woordelijkheidgevoel dat de vol
wassenheid kenmerkt, ook de
politiek niet.Door mijn onder
zoek naar het milieu ben ik des
te meer gaan beseffen hoezeer
de politieke aandacht gericht is
op waarden voor de korte ter
mijn en hoe het Amerikaanse
volk wordt aangemoedigd om,
net als wij politici, belangrijke
onderwerpen te vermijden en
echt moeilijke keuzes uit de weg
te gaan"
Marshallplan
In het derde deel van zijn boek
stelt Gore een nieuw
Marshallplan voor om de milieu
crisis te bezweren. Een plan
waarin geboortenbeperking,
groene technologie, kringloop-
economie en sociale hervormin
gen de centrale punten vormen.
Een wereldwijd plan dat niet,
zoals nu, delen van Afrika en van
Latijns-Amerika uitsluit van ont
wikkeling. Bij het nieuwe plan
zullen rijke landen geld vrij moe
ten maken om milieuvriendelij
ke technologie aan de Derde
Wereld over te dragen, de bevol
kingsomvang te stabiliseren en
duurzame economische vooruit
gang te bereiken. Wil dit echter
lukken, dan zullen de rijke lan
den ook zelf hun levensstijl moe
ten veranderen, hetgeen in som
mige opzichten pijnlijker zal
zijn dan voor de Derde Wereld,
domweg omdat machtige geves
tigde patronen zullen worden
verstoord."
Duurzaam Nederland:
een uitdaging
Bij Vereniging Milieudefensie is
een brochure verschenen met
als titel "De uitdaging-Duurzame
ontwikkeling als wenkend per
spectief'. Auteur Marjo Kroese
geeft in het boekje in vereenvou
digde vorm de hoofdlijnen weer
van het vorig jaar door
Milieudefensie gepresenteerde
Actieplan Nederland Duurzaam.
De korte inhoud: Na een schets
van de uitdaging waarvoor we
ons gesteld zien, namelijk het
leefbaar houden van de aarde,
volgt een uiteenzetting van de
begrippen duurzame ontwikke
ling, economische ontwikkeling
en milieugebruiksruimte.
Vervolgens gaat de auteur in op
de milieugebruiksruimte van
niet-vernieuwbare grondstoffen
(fossiele brandstoffen, delfstof
fen, aluminium) en van ver
nieuwbare grondstoffen (agrari
sche grondstoffen, hout).In het
laatste hoofdstuk komt de relatie
Al Gore, vice-president U.S.A.
Foto: Het Spectrum
Als Gore er in slaagt zijn visie in
daden om te zetten, dan komt de
wereld er anders uit te zien. In
die zin doet het boek denken
aan "Perestrojka" van
Gorbatsjov. Volgens Gore moet
de V.S. in de wereld de leidersrol
in de milieucrisis op zich
nemen. Daarvoor zullen eerst
nog heel wat tegenkrachten in
de V.S. zelf overwonnen moeten
worden. (W.d.W.)
De wereld in de waagschaal,
Al Gore; 456 blz.,
Het Spectrum Utrecht,
f44,90,
met welvaart en welzijn aan de
orde en wordt ingegaan op de
rol van overheid, bedrijfsleven
en consumenten bij het realise
ren van de duurzame samenle
ving.
De toon is optimistisch: Een
duurzaam Nederland zal uitein
delijk alledaagse realiteit zijn.
"Soms lijken ideeën te fantas
tisch om waar te kunnen wor
den, maar zonder ideeën zal de
realiteit nooit veranderen.
"De uitdaging",
32 blz., Milieuboek
Amsterdam, f 5,--
18 WANTIJ OKTOBER 1993
