De boer en het natuurbeheer
Thijs Kramer
"Boeren kunnen de arbeid, kennis en capaciteiten
die nodig zijn om natuur te beheren veel efficiënter
en dus goedkoper leveren dan Natuurmonumenten
en andere instanties". Deze stelling is afkomstig van
de landbouwvoorman Huib van der Maas.
Landbouwers zijn .naarstig op zoek naar alternatie
ven, omdat de reguliere landbouwgewassen te wei
nig opbrengen. Waar vroeger nog denigrerend werd
gedaan over de boer als parkwachter, wordt nu
steeds luider verkondigd dat cle boer een taak moet
krijgen in het natuur- en landschapsbeheer.
De natuurbescherming staat niet negatief tegenover-
deze ontwikkeling. Boeren worden al lang ingescha
keld in het natuurbeheer. Maar of ive met de boer
als natuurbeheerder goedkoper en beter uit zijn, is
nog maar de vraag.
Eerst van der Maas maar eens
e gebeld. Hij heeft per slot van reke
ning een uitspraak gedaan die
enige toelichting behoeft. Van der
Maas ziet mogelijkheden voor boeren om
natuur te beheren als alternatief voor de
natuurbeschermingsorganisaties. "Waar ik
dan aan denk is zo iets als een boerencoö
peratie die de natuurgebieden bezit en
beheert volgens bepaalde richtlijnen". Van
der Maas geeft grif toe dat zijn voorstel
niet is uitgewerkt. Het gaat hem om het
introduceren van de ondernemerszin in
het natuurbeheer. "Dan kan het vast goed
koper en verdient de boer er ook nog wat
aan".
Beheersovereenkomst
Er is al een duidelijke plaats ingeruimd
voor de boer in het natuurbeheer. In het
natuurbeleid wordt een onderscheid
gemaakt tussen de pure natuurgebieden,
zoals de schorren, slikken en duinen, en
de min of meer agrarische gebieden waar
natuurwaarden aanwezig zijn, zoals de
weilandcomplexen (Yerseke Moer), ver-
lande kreken en dijken. Voor deze land
bouwgebieden met natuurwaarden geldt
het zogenaamde relatienotabeleid. In dit
beleid worden twee sporen bewandeld.
Als het behoud van de natuurwaarden niet
is in te passen in het dagelijkse doen en
laten van de boer dan valt het gebied
onder de categorie "reservaatsgebieden".
De bedoeling is deze reservaatsgebieden
aan te kopen en over te dragen aan een
natuurbeherende instantie. Is het behoud
van de natuurwaarden (b.v. broedende
weidevogels, bepaalde plantensoorten)
wel in te passen in het landbouwkundig
gebruik, dan krijgt zo'n terrein de status
van "beheersgebied". Voor deze gebieden
geldt dat de boer op vrijwillige basis een
beheersovereenkomst kan afsluiten.
Voor
de
boer
is
natuur
slechts
een
bijprodukt
Aankoop als natuurreservaat is in dit geval
uitgesloten. In de commissie die voor
Zeeland bepaalt welke gebieden voor de
relatienota in aanmerking komen, zijn de
landbouworganisaties prominent verte
genwoordigd. De boer krijgt voor de
beheersovereenkomst een bedrag dat is
gebaseerd op de verminderde opbreng
sten die het natuurbeheer tot gevolg heeft
ten opzichte van het gangbare beheer.
Voor het afsluiten van een beheersover
eenkomst bestaat bij de boeren steeds
meer belangstelling. In 1993 werd in dit
kader in Zeeland voor 1300 ha beheersge
bied in totaal 954.000,- aan de boeren
uitgekeerd. Dat is een gemiddelde van
ongeveer f 730,- per hectare.
Voor natuur en landschap zijn de kleine
landschapselementen, zoals veedrinkput
ten, meidoornhagen en knotbomen, van
groot belang. Hierover ontfermt zich de
Stichting Landschapsverzorging Zeeland.
Het is mogelijk bij deze stichting een
onderhoudsovereenkomst te sluiten. Per
jaar gaat daar ongeveer 170.000 gulden in
om. Een belangrijk deel hiervan zal bij de
boeren terecht komen, omdat veel kleine
landschapselementen in handen zijn van
de boeren.
7 WANTIJ FEBRUARI 1994
