Natuurlijk beheer legt aan de landbouw
beperkingen op.
Foto: H.J. van Oosten
Reservaten
Er is dus in het natuurbeleid een rol weg
gelegd voor de boer. Maar ook de natuur
beheerders die de reservaten beheren,
doen veelvuldig beroep op boeren. In een
aantal gevallen gebeurt dat op structurele
basis. Soms-wordt er een pachtcontract of
een aannemerscontract gesloten. Sinds 1
januari '93 bestaat er ook de mogelijkheid
van de zogenaamde natuurpacht. Dit is
een pachtvorm die voor 6 jaar wordt afge
sloten en waarin met het oog op het
natuurbeheer beperkingen kunnen wor
den opgelegd aan de pachter, i.t.t. een
gewoon pachtcontract waarin dit niet
mogelijk is. Wat de beperkingen betreft
kan gedacht worden aan het achterwege
laten van kunstmest, het aantal koeien in
de wei e.d.; zaken die voor de natuur van
groot belang zijn. De mogelijkheid van een
pachtcontract zal de aniipo bij de natuur
beheerders doen groeien om boeren op
deze basis in te schakelen. Staatsbosbeheer
is van plan om in 1994 voor 300 ha natuur-
pachtcontracten af te sluiten.
Verder wordt er op grote schaal vee inge-
schaard, gras verkocht of wordt de boer
voor eert klus ingehuurd. Daarbij moet
opgemerkt worden dat de mogelijkheden
voor het inschakelen van boeren steeds
afhankelijk zijn van de natuurdoelstelling
voor het gebied.
Schaarse middelen
Juist omwille van de kennis van natuurza-
ken worden de reservaatsgebieden aan
Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en
het Zeeuwse Landschap toevertrouwd. De
natuurbeheerders hebben te maken met
beperkte financiële middelen en er wordt
heel wat creativiteit van hen gevraagd om
met de beperkte middelen een goed
beheer te voeren. Zo wordt Staatsbosbe
heer (SBB) geconfronteerd met de beperk
te middelen die de grote baas, het ministe
rie van Landbouw, Natuurbeheer en
Visserij (LNV), hen ter beschikking stelt.
De laatste jaren krijgt SBB steeds meer ter
reinen, maar geen cent meer voor het
beheer. De spoeling wordt zo steeds dun
ner. Het duo Bukman/Gabor kan ook op
dit terrein weinig natuurliefde verweten
worden.
De Stichting het Zeeuwse Landschap krijgt
een vergoeding voor het beheer van de
terreinen van de provincie en het Rijk. Op
de begroting staat een inkomstenpost van
ongeveer 1,6 miljoen gulden. Daar wordt
ruim 6000 ha natuurgebied van beheerd.
De administrateur rekent voor dat voor
het beheer per hectare ongeveer 400 gul
den subsidie wordt verstrekt. Dit, bedrag
staat in schril contrast met de gemiddeld
730 gulden, die de boer per hectare krijgt.
Het contrast wordt nog groter als de pres
taties tegenover elkaar worden afgezet.
Het Zeeuwse Landschap zorgt voor top-
natuur, terwijl voor de boer de natuur
slechts een bijprodukt is.
Resultaat
Dit werd recentelijk nog eens geïllus
treerd in de nota "Toestand van de natuur
2", dat door een onderzoeksinstituut van
het ministerie van LNV in februari 1994
werd gepubliceerd. In deze nota wordt
geconcludeerd dat het resultaat van de
beheersovereenkomsten beperkt blijft tot
algemene natuurwaarden. Aan het berei
ken van de doelen van het Natuurbeleids
plan dragen beheersgebieden weinig bij.
Op zich een voorspelbare conclusie omdat
in de gebieden met grote natuurwaarden
over het algemeen niet geboerd kan wor
den. Deze gebieden komen als reservaat
bij de natuurbeheerder terecht. Maar ook
de kwetsbare broedvogels, die zo duidelijk
aan de agrarische weidegebieden zijn
gebonden, zoals de grutto en kemphaan,
worden steeds minder in de beheersgebie
den aangetroffen.
Beheersgebieden zijn duur en
leveren weinig bijzondere natuur
op. Toch krijgen de boeren in
Zeeland daarvoor bijna 1 miljoen
per jaar. Het zij ze gegund. Natuur
en landschap buiten de erkende
natuurgebieden moet ons ook
wat waard zijn, evenals de bijdra
ge aan het krappe inkomen van
de akkerbouwer, al komt het uit
het natuurbudget. Maar efficiën
ter en goedkoper dan de natuur-
beherende organisaties doen de
boeren het niet. Desalniettemin is
een discussie over de rol van de
boer in het beheer van natuur en
landschap gewenst. Juist daar
waar de natuur- en landschaps
waarden verweven zijn met het
landbouwkundig gebruik, zoals
in de Zak van Zuid-Beveland, ligt
er nog een mooie taak weggelegd
voor de boeren.
Thijs Kramer is stafmedewerker van de
Zeeuwse Milieufederatie.
8 WANTIJ FEBRUARI 1994
