Hoogstamfruitbomen
JLanascnap
Rudie Geus
Her en der zijn ze nog te vinden, de hoogstamfruit-
boomgaarden. De meeste zijn al lang gerooid, maar
vooral in Zeeuwsch-Vlaanderen en in mindere mate
in Zuid-Beveland en op de Kop van Schouwen zijn
ze nog aanwezig. Ze zijn de smaakmakers van ons
landschap. De Catarinahoeve in Axel en de Bus
hoeve in Driewegen zijn de twee mooiste voorbeel
den van hoe het vroeger was.
plaatsen moeten door aanplant van nieu
we hoogstammen worden opgevuld om
het karakter van een boomgaard te behou
den.
In West-Zeeuwsch-Vlaanderen wordt
momenteel een project uitgevoerd om een
tiental hoogstamfruitboomgaarden te her
stellen. Afgelopen jaar zijn in Oost-
Zeeuwsch-Vlaanderen door twee stagiaires
de hoogstamfruitbomen geïnventariseerd.
Er werden ongeveer driehonderd boom
gaarden bekeken, met een gemiddeld aan
tal van 14 hoogstammen. Met behulp van
deze inventarisatie is een herstelplan
opgesteld. Bij voldoende financiële midde
len kunnen via dit plan vele jonge hoog
stammen, hagen en knotboomrijen wor
den aangeplant.
Zodoende hopen we dat de hoogstamfruit
boomgaarden weer uitgroeien tot een
landschapselement waar iedereen van kan
watertanden.
Stichting
De Stichting Landschapsverzorging
Zeeland (SLZ) zet zich in voor het behoud
Vaak vinden we in deze boomgaar-
Vden echte klassiekers zoals sterap
pel, bellefleur, zoete ermgaard, jut-
tepeer, kleipeer en dubbele boe-
renwitte. Het zijn eerbiedwaardige smaak
makers met een lange historie. Tot halver
wege deze eeuw beschikten veel land
bouwbedrijven over een eigen hoogstam-
boomgaard. Het waren echte fruitweiden
met appels en peren, maar ook pruim,
noot en kers. Door de opkomst van de zelf
standige fruitbedrijven met laagstamfruit
bomen zijn veel hoogstamfruitboomgaar
den gerooid. Het oogsten van het hoog-
stamfruit werd te arbeidsintensief en de
opbrengst was te laag.
Waarde
Hoogstamfruitboomgaarden hebben een
hoge landschappelijke waarde. Ze zorgen
voor ruimtelijke afwisseling en verlenen
het Zeeuwse boerenerf zijn karakteristieke
aanblik. Tijdens de bloesemtijd zijn de
hoogstammen echte blikvangers.
De ecologische waarden zijn sterk afhan
kelijk van het gevoerde beheer en de lig
ging in het landschap. Boomgaarden met
veel oude hoogstammen, omzoomd met
een meidoornhaag en knotbomen en voor
zien van een drinkput, hebben een hoge
ecologische waarde. Oude hoogstamfruit
bomen met holtes in de stam bieden
broedgelegenheid aan steenuilen en her
bergen vaak bijzondere zangvogels als de
gekraagde roodstaart en de groene specht.
Tevens vinden we vaak soorten als zang
lijster, grote lijster, vink, boomkruiper en
soms de wielewaal. Door de aanwezigheid
van veel insekten ontstaat tevens een bio
toop voor vleermuizen.
In de oude hoogstamboomgaarden staan
nog vele traditionele, streekeigen fruitras-
sen, deze rassen hebben een grote waarde
als genenreservoir voor de fruitteelt.
Maar voor veel eigenaren is de belangrijk
ste waarde nog steeds de fruitopbrengst.
Vooral de oude fruitrassen zorgen zonder
intensieve verzorging en zonder chemi
sche bestrijdingmiddelen, toch nog voor
een redelijke fruitoogst.
Onderhoud en herstel
Om bovengenoemde waarden te behou
den of te versterken is onderhoud en her
stel noodzakelijk. De bestaande bomen
moeten regelmatig gesnoeid worden om
de gewenste kroonvorm te verkrijgen en
te behouden, maar ook om de boom
gezond te houden. Door dunning van het
vruchthout wordt toetreding van lucht en
licht in de kroon bevorderd en is de boom
minder gevoelig voor storm. Opengevallen
van de hoogstamboomgaarden. Eigenaren
worden gestimuleerd om onderhoud en
herstel uit te voeren door advies, subsidies
en de inzet van vrijwilligers. Naast een
goed onderhoud had dit mede tot gevolg
dat er tussen 1986 en 1993 via de SLZ
bijna drieduizend jonge hoogstamfruitbo
men zijn aangeplant. Dat komt ongeveer
overeen met 28,3 hectare boomgaard.
Jaarlijks worden twee cursussen voor het
snoeien van hoogstamfruitbomen georga
niseerd.
Voor meer informatie:
Stichting Landschapsverzorging
Zeeland
Postbus 286, 4460 AR Goes.
Tel. 01100-30936.
Rudie Geus is regiomedewerker van de
Stichting Landschapsverzorging Zeeland.
17 WANTIJ FEBRUARI1994
