Het milieu gaat niet op vakantie
Effecten van recreatie op natuur en milieu
Klaas Groot
Jaarlijks woedt een discussie over hoe vol Zeeland
eigenlijk is als gevolg van de recreatie. Die discussie
wordt vooral in de zomerperiode gevoerd, wanneer
veel mensen de provincie opzoeken voor hun vakan
tie. Kan vanuit milieu-oogpunt gesteld worden dat
Zeeland vol is?
stoot de pleziervaart relatief veel koolmo-
noxyde en koolwaterstoffen uit. Van ande
re stoffen is de milieubelasting klein of is
het, door het ontbreken van voldoende
informatie, niet goed mogelijk de bijdrage
van de pleziervaart te berekenen.
In opdracht van de Regionale
Inspectie Milieuhygiëne van het
ministerie van VROM heb ik onder
zoek verricht naar de milieubelasting
veroorzaakt door recreatie. Een belangrij
ke reden om dit onderzoek uit te voeren is
het feit dat de recreatiesector zich in de
afgelopen dertig jaar aanzienlijk ontwik
keld heeft en dat cijfers van de milieube
lasting niet voorhanden waren.
Het is mij tijdens het onderzoek opgeval
len dat door veel inwoners van Zeeland op
voorhand verondersteld wordt dat de
recreatie grote milieuproblemen met zich
meebrengt. Veel Zeeuwen ervaren de
recreatie negatief door drukte op de
wegen naar de kust en lang wachten bij
brug en bakker. "Je hoort meer buiten
lands dan Nederlands praten," wordt er
gezegd.
Ontwikkeling
De recreatie is na de jaren vijftig sterk in
omvang toegenomen. Dit geldt vooral
voor de verblijfsrecreatie. Deze is veran
derd van een beperkt aantal kleine kam
peerterreinen met primitieve sanitaire
voorzieningen, in een groot aantal voorna
melijk omvangrijke campings en zomer
huiscomplexen met een hoog voorzienin
genniveau. Vooral de totstandkoming van
de Deltawerken heeft er voor gezorgd dat
Zeeland een veel aantrekkelijker vakantie
provincie is geworden. Door aanleg van de
dammen zijn de kustgebieden beter
bereikbaar met de auto. Het aantal toeristi
sche overnachtingen is in Zeeland in een
betrekkelijk korte tijd enorm toegenomen
van 1.5 miljoen in I960 tot 14 miljoen per
jaar nu. De bedrijfstak wordt thans als één
van de belangrijkste economische activi
teiten beschouwd.
Invloeden
Aangezien het moeilijk is een scherpe
scheiding tussen beide begrippen aan te
brengen, worden recreatie en toerisme
vaak in één adem genoemd. Recreatie kan
beschouwd worden als ontspanning in
vrije tijd en toerisme als reizen voor ont
spanning, met name in vreemd gebied.
Elke recreatievorm heeft een specifieke
invloed op het milieu. Van de recreatie-
vormen die naar verwachting de grootste
negatieve invloed op het milieu hebben is
de milieubelasting berekend. Dat zijn de
recreatievormen pleziervaart, verblijfs
recreatie en recreatieverkeer. Ook is aan
dacht besteed aan effecten op de natuur,
verstoring van de fauna bijvoorbeeld. Er is
geen aandacht besteed aan de indirecte
invloeden van recreatie op het milieu,
zoals het gebruik van energie en grond
stoffen voor de aanleg van voorzieningen
en de aanleg en/of verbreding van wegen.
Om de omvang van de milieubelasting
door recreatie in een perspectief te kun
nen plaatsen is een vergelijking gemaakt
met andere bronnen die milieubelastend
zijn.
Pleziervaart
Voor de drukste meren, het
Grevelingenmeer en het Veerse Meer,
geldt dat de uitstoot van koper uit ver\'en
die op boten gebruikt worden om algen-
aangroei te voorkomen, groot is: respectie
velijk 10 en 29 van de totale koper
belasting. De rest van de koperbelasting
komt via neerslag, sloten en kanalen in de
meren. De belasting van het oppervlakte
water met fosfaat en stikstof uit scheeps-
toiletten is in verhouding tot de belasting
uit andere bronnen klein (minder dan
1%). In vergelijking met het wegverkeer
Afbeelding 1
Aanvoer van afval met huisvuilauto naar de stort
op Schouwen-Duivenland
Verblijfsrecreatie
Waterverbruik en afvalstromen die bij ver-
blijfsaccommodaties als bungalowparken
en campings vrijkomen, zijn vergelijkbaar
met die van huishoudens. De milieubelas
ting van de verblijfsrecreatie is op jaar
basis in alle gevallen minder dan 10 van
de milieubelasting van vergelijkbare bron
nen zoals huishoudelijk afval. Doordat de
recreanten vooral 's zomers in Zeeland
verblijven, valt de piek van de milieubelas
ting dan. Verder is de verblijfsrecreatie
vooral langs de kust gesitueerd.
Gezien de sterke concentratie van de
milieubelasting in tijd en ruimte is de bij
drage aan de milieubelasting in enkele
regio's aanzienlijk groter dan het gemid
delde voor Zeeland. Is de bijdrage van de
recreatie aan het vergelijkbaar afval in
Zeeland circa 8 voor Schouwen-
Duiveland is dit percentage ongeveer 4
keer zo hoog. In de gemeente
3 WANTIJ SEPTEMBER 1994
