Het gevaar van het wonen aan
de Schelde
Kleine kansen met grote gevolgen
Hans Bannink
"Bewoner aan de Schelde loopt risico". Dat was de
kop in de Provinciale Zeeuwse Courant (PZC) op
10 februari 1995. Het betrof de conclusie uit het rap
port "Risico-analyse Westerscheide, vervoer gevaar
lijke stoffen dat door de betrokken ministers aan de
Tweede Kamer ivas aangeboden. Een maand latei-
kopt de PZC dat er met de veiligheid van de bewo
ners langs de Schelde niets mis is. Warrige berichtge
ving? Of is er iets anders aan de hand?
Vaagheid over
risicotransporten.
Volgens het rapport, dat al van
april '94 dateert, is het doel van het
onderzoek zo nauwkeurig mogelijk
vast te stellen wat de risico's voor
omwonenden zijn van het vervoer van
gevaarlijke stoffen over de Westerscheide.
De studie heeft betrekking op heel het
Nederlandse deel van de Westerscheide.
Het blijkt dat de kans op een ongeval bij
het vervoer van gevaarlijke stoffen voor
het redegebied Vlissingen, het ankerge-
bied rede Vlissingen en de vaarweg bij
Hansweert relatief hoog is.
De studie van '94 is een vervolg op een
studie uit 1989 waarin de risico's vastge
steld werden van het vervoer van LPG met
zeevaart door het Oostgat en de Wielingen
(resp. de noordelijke en zuidelijke vaar
geul vanuit zee naar de rede van
Vlissingen).
Passerende gasschepen
Van oktober 1992 tot september 1993
werd de passage van gasschepen geregis
treerd. In het peiljaar passeerden via het
Oostgat 185 kleine gasschepen met pro
paan en butaan en 4 schepen met toxische
(giftige) gassen, voornamelijk ammoniak.
Via de Wielingen passeerden 362 gassche
pen met propaan en butaan en 48 met
toxische stoffen. Onder deze gasschepen
waren 65 grote en 16 zeer grote tanksche
pen. Je spreekt dan over transporten van
meer dan 65.000 m3 gas.
Het valt op dat het rapport alleen de gevol
gen van gevaarlijke transporten over de
Westerscheide volgt en het Kanaal Gent-
Terneuzen buiten beschouwing laat,
ofschoon daar op het Nederlandse deel
een zestigtal ammoniak-gasschepen werd
geregistreerd.
Het is van belang op te merken dat in het
referentiejaar 1992/'93 het vervoer van
toxische gassen, voornamelijk ammoniak,
in het gebied Westerscheldemonding -
Terneuzen sterk verminderd was door het
instorten van de ammoniakmarkt. Dat leid
de bijvoorbeeld tot het sluiten van de
ammoniak-terminal van Hoechst in
Vlissingen-Oost. Het bedrijfsleven ver
wachtte echter dat het vervoer van ammo
niak zich weer zou herstellen tot het
gemiddeld niveau over de periode
1987-92. Dat betekent dan een verdubbe
ling t.o.v. het referentiejaar!
Toxische gassen
Toxische gassen werden voor het overgro
te deel met kleinere schepen vervoerd,
voor 20% met middelgrote en voor 8% met
grote tankers. Toxische gassen worden in
vloeibare vorm getransporteerd. Ze wor
den onder druk óf door sterke afkoeling
vloeibaar gemaakt. Ammoniak, de meest
vervoerde stof, wordt over de Wester
scheide uitsluitend vervoerd als tot vloei
stof gekoeld gas. Uit eigen informatie
geven we de aanvulling dat 1 m3 op die
manier gekoeld vloeibaar gas gelijk staat
aan 230 m3 gas van 100 Als er in de
lucht 16-25% gas is maakt dat ammoniak
explosief. Ruwweg gesteld kan 1 m3 vloei
baar ammoniak een explosieve gaswolk
vormen van 1000 m3 omvang. Bij tank-
breuk kan direct een deel van de gekoelde
vloeistof verdampen en zowel een explo
sieve als giftige gaswolk vormen.
Inademing van ammoniakgas kan long
oedeem veroorzaken.
Brandbare gassen
Brandbare gassen werden in 1992,/"93
voor 13% onder drukopslag vervoerd en
voor de rest gekoeld in kleine en grote tan
kers. Ook hier geldt dat in vloeibare vorm
gebrachte propaan, butaan en LPG, de
enige manier is om grote hoeveelheden
van deze gevaarlijke stoffen massaal te ver
voeren.
Foto: W. Mullié
1 WANTIJ JUNI 1995
