Streekeigen erven in de Zak
van Zuid-Beveland
Landschap
Rudie Geus
De Zak van Zuid-Bevelancl heeft een grote verschei
denheid aan landschapstypen. Kenmerkend zijn het
oudland "de Poel" met de vele meidoornheggen, het
ganzenreservaat en de polderstructuren daarom
heen. Naast de verschillende grote en kleine land
schapselementen vormen ook de erfbeplantingen
een belangrijk onderdeel van dit waardevolle cul
tuurlandschap.
dDe situering en het landschappe
lijk belang van de erven is per
deelgebied verschillend. In de
Poel liggen de erven op de kreek-
ruggen aan de rand van de dorpen en vor
men hierdoor vaak een landschappelijke
eenheid met het dorp. In de kleine polders
zijn de boerderijen vaak onderaan de dij
ken gelegen. In de grote polders bevinden
de meeste erven zich langs de rechte pol
derwegen en vormen de erfbeplantingen
een eilandje in de kale polder.
Traditioneel
Op de erven neemt de bebouwing de cen-
trhle plaats in. In de Zak van Zuid-Beveland
bestaat deze bebouwing vaak nog geheel
of gedeeltelijk uit traditionele bouwwer
ken zoals: gepotdekselde schuur, symme
trische boerenwoning, varkenshok, bak-
huisje, toegangshek, regenput enz. Bij de
traditionele streekeigen erven bevindt
zich rondom deze bebouwing op een 1 a 2
ha groot terrein een keur aan landschaps
elementen zoals hoogstamboomgaarden,
meidoornheggen, rijen Italiaanse populie
ren, knotbomen, leibomen, drinkputten
enz. Bij het huis ligt een kleine siertuin
met grindpaadjes en een grote moestuin
met verschillende soorten klein fruit.
Afname
Het aantal streekeigen erven neemt de
laatste tientallen jaren gestaag af. Vaak is
het huisweitje met hoogstamfruitbomen
en drinkput omgezet in akker en bestaat
de erfbeplanting uit een simpel bosplant
soensingeltje. Gelukkig zijn er nog veel
streekeigen erven geheel of grotendeels
heeft de Stichting Landschapsverzorging
Zeeland een projekt ingediend om gedu
rende vijf jaar een honderdtal streekeigen
erven op te knappen. Dit projekt "Herstel
streekeigen erven" is vorig najaar van start
gegaan waarbij op twaalf erven werkzaam
heden zijn uitgevoerd.
Er zijn zes drinkputten hersteld of aange
legd, 60 hoogstamfruitbomen en 40 ande
re bomen geplant of beschermd en enkele
honderden meters heg geplant.
Uitgezonderd de Poel en een gebied bij
's-Gravenpolder en Ovezande mogen in
het WCL-gebied de Zak van Zuid-Beveland
geen meidoorns meer worden geplant
wegens de kans op bacterievuur. Vaak
wordt dan gekozen voor een losse heg met
hondsroos, egelantier en sleedoorn.
Jut
Veel coniferen zijn via het projekt "Herstel
streekeigen erven" gerooid en vervangen
door meer streekeigen beplanting.
Zo moest een atlasceder midden op het
gazon voor het huis wijken voor een jut.
De jut kan uitgroeien tot een grote hoog-
stampereboom die traditioneel voor de
E>OUV/PÖLDELR.
Illustratie: Traditionele Zeeuwse boerderij.
Bron: Bijlhouwer.
bewaard gebleven. Een mooi voorbeeld is
"de Bushoeve" te Driewegen waar vanaf de
Schoondijksedijk een goed beeld van de
ruimtelijke opbouw van een streekeigen
erf te zien is.
WCL
In het kader van de aanwijzing van de Zak
tot Waardevol Cultuur Landschap (WCL)
boerenwoning werd geplant. In de Zak is
nog een aantal grote jutteperen voor oude
boerderijen te vinden. Ook dit voorjaar
zijn weer enkele erven opgeknapt waar
door ze weer een geheel met het prachtige
landschap van de Zak vormen.
Rudie Geus is medewerker van de Stichting
Landschapsverzorging Zeeland.
