Visioen op de nieuwe Tuin van Walcheren
kleine eenheden met
zuiveringsmoerassen
sterke zoute kwel met teelt
zoute groenten
natuurontwikkeling
reguliere veehouderij
drinkwaterwinning
waterscheiding
Plan voor een duurzame ruimtelijke ordening
op Walcheren.
Kaart: Strategie van de twee netwerken.
De Hoog Ontwerp Onderzoek.
Dit is een actuele studie septem
ber 1995van adviesbureau 's
De Hoog/H+N+S/Zandvoort naar
een duurzame herinrichting
van Walcheren, De herinrich
ting is gebaseerd op het ma
nipuleren van de verkeers- en
waterstromen in het landschap.
Walcheren is een
van de oudste en
langst bewoonde
eilanden van
Zeeland met een rijke geschiede
nis. De ontwikkeling van
Walcheren als 'tuin' begon toen
rijke kooplieden uit Middelburg
achter de duinen landgoederen
aanlegden. Sindsdien is de kust
als tweede woonplaats in trek,
eerst voor een elite, later voor
de massa. De studie gaat ervan
uit dat Walcheren kiest voor
duurzame verblijfsrecreatie als
de meest kansrijke bron van
inkomsten. De studie ziet voor
de landbouw minder perspec
tief: tweederde van de boeren is
ouder dan 50 jaar, van wie de
helft geen opvolger heeft. Maar
er liggen wel kansen voor de
teelt van streekeigen producten
als schorgroenten op de plaats
waar zoute kwel voorkomt en
voor veeteelt op de plaats waar
die kwel juist afwezig is.
Verkeerssysteem
Het verkeerssysteem op
Walcheren is door het versprei
de wegennet absoluut niet afge
stemd op de pieken in de aan- en
afvoer van recreanten. Het open
baar vervoer -o.a. het spoor-
speelt een minimale rol in het
recreatievervoer. De spreiding
van de verblijfsrecreatie langs de
zeekust en het Veerse Meer ver
oorzaakt veel autoverkeer. In het
plan voor een duurzaam ver-
keersnetwerk spelen de stations
van Vlissingen, Middelburg en
Arnemuiden de hoofdrol. Daar
moeten de recreanten straks van
de trein op de bus en de boot
overstappen. Grote delen van
Walcheren worden autoluw,
zelfs autovrij.
Badkuip
Walcheren heeft een heel eigen
watersysteem: een soort bad
kuip met hoog opstaande ran
den in de vorm van de duinen
langs de kust. De duinen dienen
o.a. voor de zoetwatervoorzie
ning. Achter de duinen bepaalt
nu de landbouw het waterbe
heer: het grondwaterpeil is
kunstmatig laag door drainage
en verdiepte sloten. Als gevolg
van deze agrarische droogleg
ging wordt zout water naar de
oppen lakte getrokken. Dat
maakt de sloten brak en die wor
den daarom doorgespoeld met
gebiedsvreemd zoet water. Bij
het plan voor een duurzaam
waterbeheer worden alle kwels-
tromen naar één lager gelegen
poelgebied geleid dat speciaal
voor zoute teelten is ingericht.
Kusten
Langs de kust worden uiteenlo
pende milieus ontwikkeld:
De zuidwestkust is de meest aan
trekkelijke, wat wildere kust,
waar het verblijfsklimaat flink
verbetert door bosuitbreiding
en nieuwe recreatievoorzienin
gen. De ligging nabij de steden
maakt ontsluiting met een effi
ciënte buslijn mogelijk.
Daarvoor wordt het station van
Vlissingen verplaatst en met dat
van Middelburg een aankomst
en overstapplaats voor de recre
anten.
De noordkust is een wat luwere
rustige omgeving met oude bui
tenplaatsen en een kwetsbare
voorraad drinkwater; investerin
gen in de natuur worden hier
voor rustig recreatief medege
bruik benut.
Het Veerse Meer is voor dagre
creatie en verblijfsrecreatie in
tenten, caravans en huisjes aan
het water dat dieper landin
waarts reikt. Verplaatsing van
het station Arnemuiden oost
waarts maakt het mogelijk het
water van het Veerse Meer tot
aan het station te leiden. Ben
waterbus zorgt voor de aan- en
afvoer van de recreanten.
Achterland
In het achterland krijgt het ver
schil in reliëf tussen de hogere
kreekruggen en de lagere poel-
gronden betekenis. De kreekrug
gen fungeren als natuurlijke wa
terscheiding van vier verschil
lende poelgrondcomplcxen:
1) De meest westelijke zone
bestaat uit kleinere eenhe
den waarin zuiveringsmoe
rassen tussen de concentra
ties van verblijfsrecreatie lig
gen.
2) In de zone daarachter is het
maaiveld verlaagd voor het
telen van schorgroenten op
basis van de zoute kwel;
door de concentratie van
recreanten is daar markt
voor.
3) In de zone die daar weer
achter ligt zorgt waterpeil-
verhoging in combinatie
met natuurontwikkeling
ervoor dat de zoute kwel in
de zone voor de zoute
groenten naar boven komt
en niet dieper in het achter
land; tussen Middelburg en
Vlissingen komt een smal,
langgerekt natuurgebied tot
aan het duingebied en de
buitenplaatsen van
Oostkapelle.
4) Verder oostelijk is de zoute
kwel zo ver teruggedrongen
dat de bestaande veehoude
rij kan blijven; slechts ver
spreid liggende natuurreser-
vaatjes markeren de zoute
kwel die uit het Kanaal door
Walcheren komt.
Willem de Weert is eindredac
teur van Wantij.
5 WANTIJ DECEMBER 1995
