Ander belastingstelsel noodzakelijk
voor milieuvriendelijke
maatschappij?
Milieuvriendelijke
produkten en
arbeid worden
goedkoper.
Ecotax-plus: "Meer werk, minder lozen'
Betty den Brinken
Volgens de geldende economische principes moeten onze
produktie en consumptie toenemen, wil de economie blij
ven draaien. Intussen neemt het besef toe dat economi
sche groei volgens deze principes tegen zijn eigen grenzen
aanloopt, de grenzen van schaarste en van de aanslag op
het milieu. Het ligt voor de hand dat we aan ons econo
misch concept iets moeten veranderen om werkelijk iets
te doen aan het voortbestaan van onze natuurlijke omge
ving. Het milieu is immers het draagvlak van onze eco
nomie en niet omgekeerd.
In dit artikel worden de belangrijkste
1 discussiepunten over dit probleem
besproken uitgaande van het vorig jaar
verschenen boekje: Ecotax-plus, meer
werk. minder lozen" van de Aktie Strohalm
en een reactie daarop van Peter van der
Veer, econoom en medewerker van de
Stichting Natuur en Milieu.
Prijskaartje
In de laatste decennia is een enorme hoe
veelheid milieumaatregelen van kracht
geworden. Mede daardoor heeft het milieu,
althans een aantal sectoren daarvan, een
prijs gekregen en als gevolg daarvan is de
maatschappij zelf overgegaan tot het voor
komen van vervuiling. Na de geruchtma
kende affaires inzake bodemverontreiniging
weet iedereen dat aan bodemvervuiling een
prijskaartje hangt. Het is een individueel of
bedrijfsbelang geworden om te zorgen voor
schone grond. Om dezelfde reden is het
een bedrijfsbelang om afval en energiege
bruik te beperken en om het water schoon
te houden. Toch komen we er niet met
onze milieumaatregelen. Als we op deze
voet doorgaan verslechtert het milieu zelfs.
Krimp
Wat is hiervan de oorzaak? Het feit dringt
zich steeds meer op dat alleen krimp van
de consumptie en verandering van produk-
tieproces effectief kunnen zijn. Een recent
voorbeeld is te vinden bij de intensieve var
kenshouderij. Dit is een bedrijfstak die
ondanks vaak ver doorgevoerde milieutech
nologie niet zal kunnen voldoen aan de
milieudoelstellingen. Het enige wat kan
helpen is het pijnlijkste middel dat denk
baar is: krimp.
De consequenties komen hard aan: bedrij
ven gaan failliet en mensen worden werk
loos. Gegeven de al bestaande werkloos
heid is dat geen sympathiek middel. Je kunt
niet verwachten dat het maatschappelijk
draagvlak voor het milieu hierdoor groter
zal worden. Als het erop aan komt schrikt
de politiek toch terug voor de ecologisering
van onze produktie- en consumptiestruc
tuur vanwege de effecten op de werkgele
genheid.
Oorzaken
Maar volgens de Aktie Strohalm is de oor
zaak van verslechtering van het milieu en
van de groeiende werkloosheid vooral
terug te voeren op de grondslagen van ons
belastingstelsel. Dat is voornamelijk geba
seerd op de belasting op arbeid. De gevol
gen zijn niet uitgebleven, want arbeid is de
produktiefactor waar in de eerste plaats op
wordt bezuinigd. Het gevolg is dat produk-
tieprocessen tot het uiterste worden geau
tomatiseerd en dat gebruik van bijvoor
beeld chemicaliën de menselijke inspan
ning verdringt.
Ook heeft de toegenomen belasting- en
premiedruk ertoe geleid dat bepaalde soor
ten arbeid weggeconcurreerd zijn door
onbetaalde arbeid of zwart werk. Dat geldt
met name voor huishoudelijk werk en
arbeid die ten behoeve van de consument
zelf wordt verricht, zoals bijvoorbeeld schil
derwerk. De oorzaak ligt in het premie- en
heffingensysteem. De consument van wit
verrichte dienstverlening betaalt tweemaal
belasting, eerst over zijn eigen verdiensten
en vervolgens over het bedrag van het uit
bestede werk.
Verschuiving
Tegelijk met het verminderen of verdwijnen
van de loonbelasting moeten milieubelas
tende activiteiten selectief worden belast.
Dan zal er volgens de Aktie Strohalm een
verschuiving gaan plaatsvinden naar het
gebruik van mens- en milieuvriendelijker
produkten en methoden. Een voorbeeld
hiervan is de biologische landbouw. De
manier van produceren legt minder beslag
op het milieu dan de traditionele landbouw
maar is duurder, voornamelijk door een
grotere arbeidsintensiviteit en een extensie
ver gebruik van grond. In het nieuwe sys
teem zou de biologische landbouw goedko
per kunnen gaan produceren, wat voor
meer boeren een stimulans kan betekenen
om over te schakelen op biologische teelt.
Tegelijk betekent dat groei of behoud van
arbeidsplaatsen.
6 WANTIJ Maart'96
