t
Bomen van waarde in
de Zak van
Zuid-Beveland
Landschap
Lucien Calle en Rudie Geus
Wie te voet of per fiets de Zak doorkruist, komt al snel
onder de indruk van de vele beeldbepalende bomen die
het landschap sieren. Worden andere delen van Zeeland
gekenmerkt door openheid, de Zak is intiem en klein
schalig. Dat komt door de talloze poldertjes met dijken
die meestal beplant zijn. Soms treffen we ze aan met fors
uit de kluit gegroeide populieren, dan weer met monu
mentale iepen. Af en toe staat er een grenslinde. Bomen
van waarde.
dat deze genetisch gezien oorspronkelijke
en zuiver inheemse bomen zeldzaam zijn.
Ze verdienen behouden te worden.
Cultuurhistorische waarde
Oude bomen hebben ook een cultuurhisto
rische waarde, speciaal de vele oude rassen
van hoogstamfruitbomen. Nadat jarenlang
steeds meer van deze prachtige bomen uit
de streek verdwenen, wordt er nu o.a. door
cle Stichting Landschapsbeheer Zeeland
veel werk gemaakt van nieuwe aanplant en
onderhoud.
Opknappen
In het kader van de aanwijzing van de Zak
van Zuid-Beveland tot Waardevol Cultuur
Landschap is in 1995 een project gestart
om een aantal monumentale bomen te her
stellen. Vorig jaar zijn op acht lokaties
bomen en boomgroepen opgeknapt. Ook
dit jaar zullen weer enkele bomen worden
aangepakt. De snoeiwerkzaamheden wor-
Typisch voor de Zak en zelfs uniek in
het Nederlandse landschap zijn de
oude grenslinden. Deze bomen vallen
sterk op in het landschap. Hun bele
vingswaarde is voor de recreërende mens
onomstreden. Ook menig erf is vaak ver
fraaid met prachtige bomen, bijvoorbeeld
met de paardekastanje en met hoogstam-
fruit.
Prachtexemplaren
In kerktuinen en op begraafplaatsen vallen
vooral de oude treurwilgen, beuken en
taxussen op. Een imposante beuk, met een
omtrek van meer dan 4 meter, staat op de
begraafplaats aan de Kerkdreef te
Heinkenszand. In het winderige landschap
van de Zak treft men weinig eiken aan. Ei-
staan wel prachtexemplaren op het land
goed Landlust in Heinkenszand.
Ecologische betekenis
Monumentale bomen hebben een grote
ecologische betekenis. Oude bomen -
grenslinden zijn soms wel twee eeuwen
oud- zijn hele ecosystemen op zich. In de
stamholtes vestigen zich spechten of vleer
muizen. Onderin de stam woont de familie
bunzing. Haast ontelbaar zijn de soorten
insekten, spinnen, pissebedden etc. Die
knagen, vreten de bast op en verteren de
bladeren. Zwammen en bacteriën doen zich
te goed aan levend, stervend of dood hout.
Interessant zijn ook de mossen en korst
mossen op bomen. Monumentale iepen
staan bekend om hun rijke begroeiing met
korstmossen. Op oude iepen langs de
Postweg bij Lewedorp werden soorten aan
getroffen die verder binnen Zeeland bijna
nergens voorkomen.
Genetische waarde
Monumentale bomen kunnen ook een
hoge waarde hebben als uitgangsmateriaal
voor nieuwe bomen. Dat geldt vooral voor
oude bomen, die hier van oorsprong thuis
horen en het beste aan de Zeeuwse situatie
zijn aangepast. Neem bijvoorbeeld de vele
hagen in de Zak die rijk zijn aan zeer oude
meidoorns. Die zijn vaak tot bomen uitge
groeid en hebben een stamomtrek van
meer dan een meter. Uit onderzoek blijkt
den verricht door medewerkers van een
gespecialiseerd boomverzorgingsbedrijf.
Dat maakt geen gebruik van een hoogwer
ker, maar van speciale klimtechnieken. Dit
heeft zijn reden. In de bomen en op de tak
ken ziet men de reacties van de boom veel
duidelijker. De boom geeft door bepaalde
reacties in het hout aan wat er gebeurd is
of kan gebeuren. Vanuit een hoogwerker is
dit minder goed zichtbaar. Naast het
opknappen van oude bomen wordt via het
project ook een aantal grenslinden op spe
cifieke plaatsen langs dijken aangeplant.
Lucien Calle en Rudie Geus zijn medewerkers van de
Stichting Landschapsbeheer Zeeland.
12 WANTIJ juni'96
